Ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa została przyjęta. Jakie są najważniejsze założenia tej ustawy?
Legalny pobyt Ukraińców
Od dnia 24 lutego 2022 r. przez kolejnych 18 miesięcy za legalny uważa się pobyt obywateli Ukrainy, którzy legalnie wjechali na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej bezpośrednio z terytorium Ukrainy.
Ważne: Nie dotyczy to osób, które posiadają inną podstawę legalizacji pobytu np. kartę pobytu lub złożyły wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej lub zadeklarowały zamiar złożenia takiego pobytu.
Jeżeli obywatele Ukrainy nie posiadają potwierdzenia wjazdu do Polski (co mogło się zdarzyć w przypadku dysponowania jedynie paszportem wewnętrznym lub w przypadku dzieci), pobyt będzie zarejestrowany przy okazji złożenia wniosku o numer PESEL.
Ważne: Uprawnienie do legalnego pobytu na podstawie specustawy wygasa, jeśli obywatel Ukrainy opuści Polskę na okres powyżej 1 miesiąca.
Nadanie numeru PESEL
O numer PESEL należy wnioskować w urzędzie gminy/urzędzie miasta. Wniosek należy złożyć osobiście, składając uzupełniony formularz wniosku (formularz ma być dostępny w języku polskim i ukraińskim).
Ważne: Za dziecko wniosek składa jedno z rodziców, opiekun, kurator, opiekun tymczasowy ustanowiony zgodnie ze specustawą lub osoba sprawująca faktyczną pieczę nad dzieckiem, jednak dziecko, które ukończyło 12 rok życia także powinno podpisać wniosek.
Do wniosku należy dołączyć fotografię (spełniającą wymogi fotografii do polskich dowodów osobistych), a przy jego składaniu od osób, które ukończyły 12 rok życia pobrane zostaną odciski palców.
Urzędnik potwierdzi tożsamość wnioskodawcy w oparciu o dokument podróży lub inny dokument ze zdjęciem, a w przypadku dzieci w oparciu o akt urodzenia.
Ważne: Potwierdzenie tożsamości może nastąpić na podstawie dokumentu unieważnionego, jeśli umożliwia on ustalenie tożsamości osoby.
Tworzenie profilu zaufanego
Składając wniosek o numer PESEL warto w odpowiednim miejscu formularza podać numer telefonu i adres e-mail oraz wyrazić zgodę na utworzenie profilu zaufanego. Na tej podstawie możliwe będzie automatyczne potwierdzenie tego profilu.
Ważne: Posiadanie profilu zaufanego będzie niezbędne do korzystania z niektórych świadczeń przewidzianych w ustawie oraz umożliwi utworzenie konta w ePUAP, co ułatwi załatwianie innych spraw urzędowych (np. kwestii meldunkowych).
Legalizacja pracy
Ukraińcy legalnie przebywający w Polsce (w oparciu o specustawę lub na innej podstawie) może legalnie pracować w Polsce, jeśli jego pracodawca w ciągu 14 od dni od podjęcia zatrudnienia powiadomi o tym powiatowy urząd pracy właściwy ze względu na położenie siedziby pracodawcy.
Ważne: Powiadomienie należy złożyć za pośrednictwem sytemu praca.gov.pl.
Obywatele Ukrainy mogą także podjąć działalność gospodarczą (pod warunkiem uprzedniego uzyskania numeru PESEL) lub zarejestrować się jako bezrobotni.
Specustawa reguluje także prawo do wykonywania zawodu przez medyków, stomatologów i pielęgniarki pochodzących z Ukrainy.
Świadczenia socjalne i zdrowotne
Obywatelom Ukrainy przysługuje prawo do świadczeń rodzinnych, świadczenia wychowawczego, świadczenia dobry start, rodzinnego kapitału opiekuńczego oraz dofinansowania obniżenia opłaty za pobyt dziecka w żłobku.
Oprócz powyższego, Ukraińcy mogą także ubiegać się o przyznanie świadczeń z pomocy społecznej.
Każdemu obywatelowi Ukrainy przysługuje prawo do otrzymania jednorazowego świadczenia w kwocie 300,00 zł na osobę, celem zaspokojenia podstawowych potrzeb. Świadczenie to będzie przyznawane przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.
Obywatele Ukrainy mogą korzystać z opieki medycznej, na zasadach i zakresie w jakim przysługują one osobom objętym obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniom zdrowotnym.
Ważne: Warunkiem skorzystania z powyższych świadczeń jest posiadanie numeru PESEL.
Edukacja i studia wyższe
Ustawa nie wprowadza zmian w zapisywaniu dzieci z Ukrainy do szkół. Jak dotychczas, należy udać się do najbliższej placówki i złożyć wniosek o przyjęcie dziecka do szkoły.
Specustawa daje jednak gminom uprawnienie do utworzenia dodatkowych oddziałów i zapewnienia uczniom środków transportu do szkół.
Ważne: Jeśli w danej szkole nie ma miejsca dla dziecka, należy skontaktować się z urzędem gminy/miasta, który wskaże inną placówkę.
Przy składaniu wniosku o przyjęcie na polską uczelnię studenci uczelni ukraińskich, na podstawie złożonego oświadczenia mogą ubiegać się o uznanie okresów nauki, egzaminów i praktyk. Szczegóły tej procedury będą jednak zależeć od poszczególnych szkół wyższych.
Nasza kancelaria oferuje bezpłatną pomoc prawną w zakresie legalizacji pobytu i zatrudnienia dla osób przyjeżdżających z Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym. Zachęcamy do kontaktu pod adresem: kancelaria@kancelariafrey.pl
