Prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki prawa handlowego związane jest z licznymi obowiązkami m.in. w zakresie składania dokumentów i wniosków w Krajowym Rejestrze Sądowym. Ich niedopełnienie może skutkować wszczęciem tzw. postępowania przymuszającego wobec wspólników lub członków zarządu.
- Członkowie zarządu oraz wspólnicy uprawnieni do reprezentowania spółki są zobowiązani do składania wniosków i dokumentów do KRS w ustawowych terminach
- Niezłożenie np. sprawozdania finansowego lub wniosku o wpis zmian, może skutkować wszczęciem przez sąd rejestrowy postępowania przymuszającego
- W przypadku braku reakcji wezwanych, sąd rejestrowy może nałożyć na nich grzywnę w kwocie do 15.000,00 zł, która może być następnie ponawiana
Wszczęcie postępowania przymuszającego
Zgodnie z art. 24 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym sąd rejestrowy wszczyna postępowanie przymuszające z urzędu w dwóch sytuacjach.
Po pierwsze w przypadku stwierdzenia, że wniosek o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego lub dokumenty, których złożenie jest obowiązkowe, nie zostały złożone pomimo upływu ustawowego terminu. W takim przypadku sąd rejestrowy wzywa obowiązanych do ich złożenia (zarząd lub wspólników uprawnionych do reprezentacji spółki) wyznaczając dodatkowy siedmiodniowy termin na dopełnienie obowiązku (art. 24 ust. 1 ustawy o KRS). Obejmuje to m.in. obowiązek złożenia sprawozdania finansowego, czy wniosek o wpis zmian w związku z np. zmianą składu zarządu spółki.
Ponadto, możliwe jest wszczęcie postępowania przymuszającego w razie stwierdzenia, że osoba prawna nie posiada organu uprawnionego do jej reprezentowania lub w składzie tego organu zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie. W takiej sytuacji sąd rejestrowy, wyznaczając odpowiedni termin, może wezwać obowiązanych do powołania lub wyboru tego organu, do wykazania, że organ został powołany lub wybrany albo że braki w jego składzie zostały usunięte (art. 24 ust. 1a ustawy o KRS).
Oba powyższe wezwania powinny mieć postać postanowienia i następują pod rygorem nałożenia na obowiązanych grzywny.
Sąd rejestrowy nie wszczyna pierwszego z ww. postępowań przymuszających, gdy z danych zawartych w aktach rejestrowych wynika, że nie doprowadzi ono do złożenia wniosku o wpis do rejestru lub dokumentów, których złożenie jest obowiązkowe. W postanowieniu o odstąpieniu od tego postępowania przymuszającego sąd rejestrowy wskazuje podstawę faktyczną odstąpienia od wszczęcia postępowania przymuszającego. Postanowienie nie wymaga doręczenia i nie podlega zaskarżeniu.
Jakie kary za niedopełnienie obowiązków?
Jeżeli obowiązani w wyznaczonym terminie nie dopełnią obowiązków wynikających z wezwania, sąd nałoży na nich grzywnę w drodze postanowienia. Grzywna ta jest obligatoryjna, zatem sąd rejestrowy nie ma możliwości odstąpienia od nałożenia grzywny lub wydłużenia terminu wskazanego w wezwaniu.
Kwota grzywny ustalana jest w oparciu o przepisy Kodeksu postępowania cywilnego dot. egzekucji świadczeń niepieniężnych i obecnie w jednym postanowieniu może wynieść do 15.000,00 zł. Dalsze niedopełnienie obowiązków skutkować może nałożeniem kolejnej grzywny. Ograniczenie do kwoty 15.000,00 zł przestaje obowiązywać w przypadku dwukrotnego zignorowania wezwania przez obowiązanych. Kwota grzywien nałożonych w ramach jednego postępowania nie może jednak przekroczyć łącznie miliona złotych.
Grzywna podlega egzekucji, może zatem zostać wyegzekwowana przez komornika. W przypadku postępowania przymuszającego sąd nie będzie mógł zamienić grzywny na areszt, ponieważ tę możliwość wyłączają przepisy ustawy o KRS.
Co robić, gdy sąd nałoży grzywnę?
Zarówno wezwanie do złożenia dokumentów lub dopełnienia obowiązków oraz kara grzywny dokonywane są w drodze postanowienia sądu lub postanowienia referendarza sądowego. Oba te orzeczenia są zaskarżalne, odpowiednio: zażaleniem lub skargą na orzeczenie referendarza sądowego. O tym jak wnieść zażalenie przeczytają Państwo w tym wpisie.
Aby uniknąć konieczności zapłaty grzywny należy jednocześnie zaskarżyć postanowienie sądu lub referendarza sądowego i dopełnić obowiązku wynikającego z wezwania sądu. W takim przypadku sąd umorzy postępowanie. Wskutek umorzenia postępowania, umorzeniu ulegną także nałożone grzywny. Dotyczy to jednak tylko grzywien niezapłaconych do czasu umorzenia. Oznacza to, że grzywny podlegają umorzeniu nawet wtedy, gdy obowiązany dopełni obowiązku po terminie wyznaczonym przez sąd. Jeśli natomiast sąd umorzy postępowanie, a komornik zdążył już w międzyczasie wyegzekwować grzywny, strona nie może liczyć na ich zwrot.
Dalsze niedopełnienie obowiązków
Sąd rejestrowy umorzy postępowanie przymuszające także wtedy, gdy z okoliczności sprawy wynika, że nie doprowadzi ono do spełnienia obowiązku. W przypadku odstąpienia od postępowania przymuszającego lub jego umorzenia sąd rejestrowy wszczyna postępowanie przymuszające, jeżeli poweźmie wiadomość, że sytuacja prawna lub faktyczna podmiotu uległa zmianie w sposób umożliwiający skuteczne jego prowadzenie.
Jeżeli pomimo stosowania grzywny, osobowa spółka handlowa wpisana do rejestru nie wykonuje obowiązków określonych w art. 24 ust. 1 ustawy o KRS, sąd rejestrowy z urzędu może, z ważnych powodów, orzec o rozwiązaniu spółki oraz ustanowić likwidatora.
W przypadku gdy:
- mimo wezwania sądu rejestrowego nie złożono rocznych sprawozdań finansowych za 2 kolejne lata obrotowe
- mimo dwukrotnego wezwania sądu rejestrowego nie wykonano innych obowiązków, o których mowa w art. 24 ust. 1 ustawy o KRS
sąd rejestrowy wszczyna z urzędu postępowanie o rozwiązanie podmiotu bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego. O tym, na czym polega to postępowanie dowiedzą się Państwo z tego artykułu.
Warto także pamiętać, że niedopełnienie obowiązków opisanych w niniejszym artykule może skutkować odpowiedzialnością karną członków zarządu. Ten i inne rodzaje odpowiedzialności członków zarządu omawiamy w tym wpisie.
Poszukują Państwo pomocy w sprawach związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej? Nasza Kancelaria świadczy stałą i doraźną pomoc prawną na rzecz przedsiębiorców. Zachęcamy do kontaktu pod adresem: kancelaria@kancelariafrey.pl
