Kim jest sygnalista i na jaką ochronę może liczyć?

Kim jest sygnalista

Uchwalone w tym roku przepisy wprowadzają do polskiego porządku prawnego pojęcie sygnalisty. W niektórych firmach będzie to rodziło obowiązek wprowadzenia niezbędnych procedur wewnętrznych. W poniższym wpisie wyjaśniamy, kim jest sygnalista, jaka ochrona mu przysługuje z tego tytułu i jakie obowiązki w tej kwestii mają pracodawcy.

  • Sygnalista to osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą
  • Warto przy tym pamiętać, że zgodnie z definicją legalną, sygnalista to nie tylko pracownik zatrudniony w oparciu o umowę o pracę, ale także osoba działająca w oparciu o umowy cywilnoprawne
  • Przedsiębiorcy zatrudniający powyżej 50 osób, mają ustawowy obowiązek sporządzenia procedury zgłoszeń wewnętrznych

Kim jest sygnalista?

Pojęcie „sygnalista” (lub whistleblower) zdefiniowane zostało w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów (dalej jako „ustawa”). Zgodnie z tym przepisem, sygnalista to osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą. Oznacza to sytuację, w której np. pracownik przedsiębiorstwa dowiaduje się o niezgodnych z prawem czynnościach swojego pracodawcy lub przełożonych i następnie ten fakt zgłasza lub ujawnia publicznie.

W art. 3 ustawy, ustawodawca określił katalog zamknięty rodzajów naruszeń prawa, których ujawnienie upoważnia do uzyskania ochrony, jako sygnalista. Katalog ten zawiera siedemnaście punktów, wśród nich można znaleźć chociażby naruszenie przepisów dot. ochrony środowiska, ochrony konsumentów, bezpieczeństwa produktów, a także regulacji unijnego rynku oraz naruszenie interesów finansowych Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz instytucji UE. W trakcie prac legislacyjnych zrezygnowano jednak z objęciem ochroną sygnalistów osoby zgłaszające lub ujawniające naruszenia prawa pracy, pozostawiając te sprawy wyłącznie działalności Państwowej Inspekcji Pracy.

Warto jednak zdawać sobie sprawę z tego, że sygnalista nie będzie mógł liczyć na ochronę, jeśli ujawni wybrane kategorie informacji, określone w art. 5 ustawy. Ochrona nie zostanie przyznana osobie, jeżeli ujawniane informacje:

  • objęte są klauzulą niejawności,
  • objęte są tajemnicą zawodową zawodów medycznych lub prawniczych,
  • objęte są tajemnicą narady sędziowskiej,
  • związane są postępowaniem karnym w zakresie tajemnicy postępowania przygotowawczego oraz rozprawy o wyłączonej jawności,
  • związane się z zamówieniami publicznymi związanymi z obronnością i bezpieczeństwem państwa,
  • związane są z naruszeniami prawa bezpośrednio związanymi z realizacją przez służby specjalne ich działań ustawowych.

Pamiętać należy, że zgodnie z ustawą sygnalista to nie tylko pracownik zatrudniony w oparciu umowę o pracę. Sygnalistą może być także osoba współpracująca z przedsiębiorstwem na podstawie umowy zlecenia, prokurent, wspólnik czy praktykant.

Jakiej ochronie podlega sygnalista?

Głównym celem nowej ustawy jest zapewnienie, aby sygnalista, działający w interesie publicznym, nie mógł zostać ukarany przez podmiot naruszający prawo za zgłoszenie lub ujawnienie tego naruszenia. Dzięki nowym przepisom, znacznie trudniej będzie np. zwolnić lub zdegradować pracownika, który zgłosił lub ujawnił naruszenie prawa. Oczywiście, przedsiębiorca nadal będzie mógł zakończyć stosunek pracy, czy zmienić obowiązki służbowe takiego pracownika – będzie musiał jednak udowodnić, że działanie to nie miało charakteru odwetowego i było uzasadnione.

Za działanie odwetowe ustawodawca przewidział sankcje karne, w tym kary nawet do 3 lat pozbawienia wolności. Sygnalista będzie mógł także skorzystać z przysługujących mu na mocy ustawy roszczeń cywilnych o odszkodowanie lub zadośćuczynienie za doznaną krzywdę.

Fałszywy sygnalista nie będzie bezkarny

Zgodnie z ustawą osoba dokonująca zgłoszenia lub ujawniająca rzekome naruszenie prawa w kontekście związanym z pracą, jeśli robi to świadomie, mając przy tym wiedzę, że nie doszło do żadnego naruszenia prawa, będzie ponosić odpowiedzialność za takie działanie. Fałszywy sygnalista może podlegać odpowiedzialności karnej, a za tego rodzaju czyn grozić mogą nawet 2 lata pozbawienia wolności. Dodatkowo, podmiotowi pomówionemu w ten sposób, będą przysługiwać roszczenia odszkodowawcze z tytułu naruszenia dóbr osobistych.

Sygnalista w firmie = nowe obowiązki przedsiębiorców

Ustawa przewiduje również nowe obowiązki dla dużych firm, które zatrudniają co najmniej 50 osób (według stanu z 1 stycznia lub 1 lipca danego roku). Takie firmy mają obowiązek opracowania wewnętrznych procedur zgłaszania, weryfikowania oraz przeprowadzania działań następczych wewnątrz własnych struktur w związku ze zgłoszeniem naruszeń.

Ustawa szczegółowo określa, co musi oraz co może znaleźć się w regulacjach wewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń prawa. Do najważniejszych obowiązków należy zapewnienie ochrony poufności danych sygnalisty, a także obowiązek przyjmowania i weryfikacji zgłoszeń. Firmy będą miały również prawo rozszerzyć ochronę sygnalistów na przypadki zgłaszania naruszeń wewnętrznych regulacji i standardów etycznych.

Przedsiębiorcy mają obowiązek konsultować, przez okres od 5 do 10 dni, projekt procedury zgłoszeń wewnętrznych ze związkami zawodowymi, a w przypadku ich braku w danym zakładzie – z przedstawicielami pracowników.

Firmy będą miały również możliwość zlecenia przeprowadzania procedur wewnętrznych podmiotom zewnętrznym na podstawie umowy. Jeżeli firmy zatrudniają razem od 50 do 249 osób, mogą w porozumieniu ustalić wspólne zasady przyjmowania i weryfikowania zgłoszeń wewnętrznych. Prawo przewiduje również możliwość wspólnych procedur dla firm z jednej grupy kapitałowej.

Procedury wewnętrzne muszą zostać wdrożone przed dniem 25 września 2024 r. Brak wdrożenia procedury zgłoszeń wewnętrznych we wskazanym terminie może skutkować odpowiedzialnością karną.

Zgłoszenia zewnętrzne i ujawnienia publiczne

Sygnalista będzie podlegać ochronie również wtedy, gdy z pominięciem wewnętrznych procedur zgłosi naruszenie do organu publicznego lub Rzecznika Praw Obywatelskich. Nie zwalnia to oczywiście z obowiązku wprowadzenia procedur wewnętrznych w dużych firmach.

Potrzebują Państwo pomocy w kwestiach związanych z prawem pracy w firmie? Nasza kancelaria przygotowuje regulaminy, instrukcje i zarządzenia na potrzeby pracodawców. Szczegóły w zakładce prawo pracy. Zachęcamy także do kontaktu pod adresem kancelaria@kancelariafrey.pl

 

Poinformuj znajomych

Inne artykuły na blogu

postępowanie przed ETPC

Postępowanie przed ETPC

Skuteczne wniesienie skargi inicjuje postępowanie przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu. W dzisiejszym wpisie wyjaśniamy jak przebiega postępowanie przed ETPC. Postępowanie przed ETPC –

Więcej...
wspólnik iluzoryczny sp. z o.o.

Wspólnik iluzoryczny sp. z o.o.

„Wspólnik iluzoryczny”, „prawie jedyny wspólnik” lub „spółka prawie jednoosobowa” to pojęcia stosowane przez ZUS dla potrzeb postępowań dotyczących ustalenia obowiązku objęcia ubezpieczeniami społecznymi. W dzisiejszym

Więcej...

Polityka prywatności i plików cookies

Zgodnie z z art. 13 ust. 1−2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27.04.2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz.Urz. UE L 119, s. 1) – dalej RODO – informujemy, że niniejszy dokumenty reguluje zasady przetwarzania Państwa danych osobowych i wykorzystywania plików cookies w związku z korzystaniem z naszej strony internetowej i kontaktami e-mailowymi lub telefonicznymi.

Podstawowe dane:

  • Adres strony internetowej: kancelariafrey.pl (zwana dalej „stroną”)
  • Administrator Państwa danych osobowych:  Kancelaria Radcy Prawnego Jarosław Frey, ul. Jana III Sobieskiego 6/1, 40-082 Katowice, NIP 6272269357, tel. 32 720 11 63 (zwany dalej „administratorem”)
  • Adres kontaktowy: kancelaria@kancelariafrey.pl

Skrócona wersja – najważniejsze informacje:

  • Kontaktując się z nami, przekazują nam Państwo swoje dane osobowe, a my gwarantujemy, że Państwa dane pozostaną poufne, bezpieczne i nie zostaną udostępnione jakimkolwiek podmiotom trzecim bez Państwa wyraźnej zgody.
  • Powierzamy przetwarzanie danych osobowych tylko sprawdzonym i zaufanym podmiotom świadczącym usługi związane z przetwarzaniem danych osobowych.
  • Korzystamy z narzędzi analitycznych Google Analytics, które zbierają informacje na temat odwiedzin strony, takie jak podstrony, czas spędzony na stronie czy przejścia pomiędzy poszczególnymi podstronami. W tym celu wykorzystywane są pliki cookies firmy Google LLC dotyczące usługi Google Analytics.
  • Wykorzystujemy pliki cookies własne w celu prawidłowego działania strony.

Jeżeli powyższe informacje nie są dla Państwa wystarczające, poniżej znajdują się dalej idące szczegóły:

§1 Dane osobowe

  1. Osoba odwiedzająca stronę lub  kontaktująca się z Administratorem za pośrednictwem poczty elektronicznej bądź telefonu (zwana dalej „użytkownikiem”) może przekazywać swoje dane osobowe Administratorowi za pomocą dostępnych form kontaktu,
  2. Administratorem danych osobowych Użytkownika jest Administrator.
  3. Dane przekazane Administratorowi  przetwarzane są w celach wyszczególnionych w §2
  4. Administrator gwarantuje poufność wszelkich przekazanych mu danych osobowych.
  5. Podanie danych jest zawsze dobrowolne, ale niezbędne do podjęcia przez Użytkownika kontaktu,
  6. Dane osobowe są gromadzone z należytą starannością i odpowiednio chronione przed dostępem do nich przez osoby do tego nieupoważnione.
  7. Dane osobowe użytkownika będą przetwarzane do zakończenia komunikacji z nami lub, w razie podjęcia współpracy do końca okresu przedawnienia potencjalnych roszczeń z umowy. Dane zawarte na fakturach będą przetwarzane do końca okresu, przez który przepisy prawa wymagają przechowywać dokumentację rachunkową. Ponadto, część danych może być również przetwarzana po upływie wskazanych wcześniej okresów przez czas prowadzenia przez nas działalności gospodarczej w celach archiwalnych, analitycznych i statystycznych opisanych bardziej szczegółowo w §2
  8. Użytkownikowi przysługują następujące uprawnienia:
    • prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania,
    • prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania,
    • prawo do przenoszenia danych,
    • prawo do cofnięcia zgody na przetwarzanie danych osobowych w określonym celu, jeżeli Użytkownik uprzednio taką zgodę wyraził,
    • prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez Administratora

§2 Cele i podstawy przetwarzania

Dane przetwarzane są w następujących celach:

  • odpowiedź zwrotna na otrzymane zapytanie w związku z prośbą o taki kontakt skierowaną do nas – podstawą prawną przetwarzania danych jest zgoda użytkownika wynikająca z zainicjowania z nami kontaktu (art. 6 ust. 1 lit. a RODO),
  • archiwizacja korespondencji przychodzącej i wychodzącej na wypadek potrzeby wykazania jej przebiegu, co jest naszym prawnie uzasadnionym interesem (art. 6 ust. 1 lit. f RODO),wykonania
  • jeżeli nasz kontakt doprowadzi do nawiązania współpracy, dane będą następnie przetwarzane w celu wykonanie zawartej z nami umowy (art. 6 ust. 1 lit. b RODO)
  • wystawianie faktur, prowadzenie i przechowywanie dokumentacji rachunkowej (art. 6 ust. 1 lit. c RODO),
  • cele archiwalne (dowodowe) na wypadek prawnej potrzeby wykazania faktów oraz w celu ewentualnego ustalenia, dochodzenia lub obrony przed roszczeniami, co jest naszym prawnie uzasadnionym interesem (art. 6 ust. 1 lit. f RODO),
  • cele analityczne, takie jak dobór usług do naszych klientów, optymalizacja naszych produktów lub usług na podstawie uwag klientów, optymalizacja procesów obsługi na podstawie przebiegu obsługi sprzedaży i posprzedażowej, co jest naszym prawnie uzasadnionym interesem (art. 6 ust. 1 lit. f RODO),
  • badanie satysfakcji klientów i określanie jakości naszej obsługi, co jest naszym prawie uzasadnionym interesem (art. 6 ust. 1 lit. f RODO).

§3 Odbiorcy danych/podprzetwarzający dane osobowe

  1. Dane osobowe użytkownika możemy udostępniać naszym podwykonawcom, czyli podmiotom, z których usług korzystamy przy przetwarzaniu danych osobowych
  2. Dane osobowe użytkownika mogą być przekazywane do państw trzecich (znajdujących się poza Unią Europejską). Odpowiednie zabezpieczenia danych są zapewnione poprzez zatwierdzony mechanizm certyfikacji w połączeniu z egzekwowalnymi zobowiązaniami odbiorcy danych do odpowiednich zabezpieczeń (program Privacy Shield).
  3. Poniżej znajduje się lista możliwych odbiorców danych Użytkownika:
    • Osoby współpracujące na podstawie umów cywilnoprawnych, wspierające bieżącą działalność administrator
    • Dostawca oprogramowania księgowego,
    • Dostawca oprogramowania do zarządzania projektami,
    • Dostawca pakietu biurowego,
    • Firma utrzymująca stronę na serwerze (hostingodawca),
    • Firma utrzymująca pocztę elektroniczną administratora (dostawca serwera pocztowego),
    • Odpowiednie organy publiczne w zakresie, w jakim Administrator jest zobowiązany do udostępnienia im danych.

§4 Pliki Cookies

  1. Pliki cookies (tzw. „ciasteczka”) stanowią dane informatyczne, w szczególności pliki tekstowe, które przechowywane są w urządzeniu końcowym Użytkownika naszej strony internetowej i przeznaczone są do korzystania z podstron tejże strony. Cookies zazwyczaj zawierają nazwę strony internetowej, z której pochodzą, czas przechowywania ich na urządzeniu końcowym oraz unikalny numer.
  2. Pliki cookies wykorzystywane są w celu:
    • dostosowania zawartości strony internetowej do preferencji Użytkownika oraz optymalizacji korzystania ze stron internetowych; w szczególności pliki te pozwalają rozpoznać urządzenie Użytkownika strony internetowej i odpowiednio wyświetlić stronę internetową, dostosowaną do jego indywidualnych potrzeb;
    • tworzenia statystyk, które pomagają zrozumieć, w jaki sposób Użytkownicy strony internetowej korzystają ze stron internetowych, co umożliwia ulepszanie ich struktury i zawartości;
    • utrzymanie sesji Użytkownika strony internetowej (po zalogowaniu), dzięki której Użytkownik nie musi na każdej podstronie strony internetowej ponownie wpisywać loginu i hasła;
  3. Na naszej stronie internetowej stosowane są dwa zasadnicze rodzaje plików cookies: „sesyjne”  (session cookies) oraz „stałe” (persistent cookies). Cookies „sesyjne” są plikami tymczasowymi, które przechowywane są w urządzeniu końcowym Użytkownika do czasu wylogowania, opuszczenia strony internetowej lub wyłączenia oprogramowania (przeglądarki internetowej). „Stałe” pliki cookies przechowywane są w urządzeniu końcowym Użytkownika przez czas określony w parametrach plików cookies lub do czasu ich usunięcia przez Użytkownika.
  4. W ramach strony internetowej stosowane są lub mogą być stosowane następujące rodzaje plików cookies:
    • „niezbędne” pliki cookies, umożliwiające korzystanie z usług dostępnych w ramach strony internetowej, np. uwierzytelniające pliki cookies wykorzystywane do usług wymagających uwierzytelniania w ramach strony internetowej;
    • pliki cookies służące do zapewnienia bezpieczeństwa, np. wykorzystywane do wykrywania nadużyć w zakresie uwierzytelniania w ramach strony internetowej;
    • „wydajnościowe” pliki cookies, umożliwiające zbieranie informacji o sposobie korzystania ze stron internetowych strony internetowej;
    • „funkcjonalne” pliki cookies, umożliwiające „zapamiętanie” wybranych przez Użytkownika ustawień i personalizację interfejsu Użytkownika, np. w zakresie wybranego języka lub regionu, z którego pochodzi Użytkownik, rozmiaru czcionki, wyglądu strony internetowej itp.;
    • „analityczne” – np. Google Analytics , które zbierają informacje na temat odwiedzin strony, takie jak podstrony, czas spędzony na stronie czy przejścia pomiędzy poszczególnymi podstronami. W tym celu wykorzystywane są pliki cookies firmy Google LLC dotyczące usługi Google Analytics.
  5. W wielu przypadkach oprogramowanie służące do przeglądania stron internetowych (przeglądarka internetowa) domyślnie dopuszcza przechowywanie plików cookies w urządzeniu końcowym Użytkownika. Użytkownicy strony internetowej mogą dokonać w każdym czasie zmiany ustawień dotyczących plików cookies. Ustawienia te mogą zostać zmienione w szczególności w taki sposób, aby blokować automatyczną obsługę plików cookies w ustawieniach przeglądarki internetowej bądź informować o ich każdorazowym zamieszczeniu w urządzeniu Użytkownika strony internetowej. Szczegółowe informacje o możliwości i sposobach obsługi plików cookies dostępne są w ustawieniach oprogramowania (przeglądarki internetowej).
  6. Ograniczenia stosowania plików cookies mogą wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie internetowej.
  7. Pliki cookies zamieszczane w urządzeniu końcowym Użytkownika strony internetowej i wykorzystywane mogą być również przez współpracujących z operatorem strony internetowej reklamodawców, partnerów, firmy analityczno-badawcze oraz dostawców aplikacji multimedialnych.

§5 Logi serwera

  1. Korzystanie ze strony wiąże się z przesyłaniem zapytań do serwera, na którym przechowywana jest strona. Każde zapytanie skierowane do serwera zapisywane jest w logach serwera.
  2. Logi obejmują m.in. adres IP użytkownika, datę i czas serwera, informacje o przeglądarce internetowej i systemie operacyjnym.. Logi mogą być zapisywane i przechowywane są na serwerze.
  3. Dane zapisane w logach serwera nie są kojarzone z konkretnymi osobami korzystającymi ze strony i nie są wykorzystywane przez nas w celu identyfikacji użytkownika.
  4. Logi serwera stanowią wyłącznie materiał pomocniczy służący do administrowania stroną, a ich zawartość nie jest ujawniana nikomu poza osobami upoważnionymi do administrowania serwerem.

Kancelaria Radcy Prawnego Jarosław Frey

Strona wykorzystuje pliki cookies w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie. Ustawienia przechowywania cookies można zmienić w przeglądarce. Więcej informacji…