Jednym z międzynarodowych sposobów ochrony praw jednostki jest skarga indywidualna do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z siedzibą w Strasburgu. Ten szczególny środek ochrony prawnej przysługuje osobom, które uważają, że ich prawa przyznane na mocy Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności zostały naruszone przez państwo będące stroną tej umowy międzynarodowej.
Przesłanki wniesienia skargi
Zgodnie z art. 34 Konwencji podstawę do wniesienia skargi stanowi naruszenie przez układające się państwo przynajmniej jednego z praw gwarantowanych tym aktem prawnym. Jednak chcąc powołać się na ten przepis skarżący musi spełnić łącznie dwa warunki: powinien mieścić się w jednej z kategorii skarżących, o których mowa w art. 34 oraz przedstawić dowody na to, że jest ofiarą naruszenia Konwencji.
Skargę mogą wnieść osoby fizyczne, osoby prawne oraz grupy osób. Jako „ofiary” w myśl art. 34 Konwencji, należy rozumieć osoby bezpośrednio lub pośrednio dotknięte zarzucanym naruszeniem, a ponadto tzw. ofiary pośrednie, tj. osoby, które doznały szkody z powodu naruszenia lub które miałyby uzasadniony i osobisty interes w spowodowaniu ustania naruszenia.
Dopuszczalność skargi
Skarga może zostać rozpatrzona przez ETPC jeśli zostały wyczerpane krajowe środki odwoławcze. Innymi słowy, Trybunał może rozpoznać skargę, gdy skarżącemu nie przysługuje już możliwość dalszego zaskarżenia orzeczenia zgodnie z krajowym porządkiem prawnym. W przypadku polskiego systemu prawnego będzie to zatem miało miejsce najczęściej po wydaniu orzeczenia przez organ drugiej instancji, przy założeniu, że nie zostały spełnione żadne z przesłanek pozwalających na wniesienie nadzwyczajnego środka zaskarżenia np. skargi kasacyjnej.
Trybunał odrzuci skargę, jeśli skarga jest co do istoty identyczna ze sprawą już rozpatrzoną przez Trybunał tj. taką, która dotyczy tych samych faktów, które były już uprzednio rozpatrywane przez ten organ. Odrzuceniu podlega także skarga co do istoty identyczna ze sprawą, która została poddana innej międzynarodowej procedurze dochodzenia lub rozstrzygnięcia oraz skarga anonimowa.
W rozumieniu art. 35 Konwencji niedopuszczalne są skargi, które nie dają się pogodzić z postanowieniami Konwencji albo są w sposób oczywisty nieuzasadnione lub stanowią nadużycie prawa do skargi. Za niedopuszczalną Trybunał może uznać także skargę wnioskodawcy, który nie doznał znaczącego uszczerbku.
ETPC rozpoznaje wyłącznie skargi skierowane przeciwko Państwom będącym stronami Konwencji.
Warunki formalne i termin wniesienia skargi
Skargę do ETPC składa się w terminie 6 miesięcy od wydania ostatecznego orzeczenia w sprawie. Termin rozpoczyna swój bieg od dnia dowiedzenia się o decyzji przez skarżącego. Skargę należy wnieść na urzędowym formularzu. Na tym etapie postępowania korespondencję można jeszcze sporządzać w języku polskim. Do formularza należy dołączyć kopie dokumentów potwierdzających opisany przez skarżącego stan faktyczny.
Treść skargi
Skarga powinna zawierać omówienie faktów związanych ze sprawą, wymienienie orzeczeń zapadłych w sprawie oraz informacje o wykorzystanych środkach prawnych. Należy także wskazać, które z praw i wolności wskazanych w Konwencji w ocenie skarżącego zostały naruszone przez dane państwo.
Skarga i co dalej?
Trybunał przyjmuje do rozpoznania skargi nieobarczone brakami formalnymi. Przyjęcie skargi nie jest równoznaczne z uznaniem jej dopuszczalności. Kwestia ta jest badana przez ETPC na późniejszym etapie sprawy. Dalsza procedura odbywa się w języku angielskim albo francuskim przy udziale profesjonalnego pełnomocnika (radcy prawnego lub adwokata). Szczegółowy przebieg postępowania został opisany w osobnym artykule.
Zastanawiali się Państwo nad złożeniem skargi w ETPC? Nasza kancelaria reprezentuje klientów przed Trybunałem w Strasburgu. Zachęcamy do kontaktu pod adresem: kancelaria@kancelariafrey.pl
