Umowa darowizny jest powszechnie stosowana w życiu codziennym, niejednokrotnie między członkami rodziny. Co do zasady umów należy dotrzymywać, jednak w wyjątkowych sytuacjach możliwe jest odwołanie darowizny.
- Darowizna jest umową, w ramach której darczyńca nieodpłatnie przenosi własność składnika majątku na obdarowanego
- Jeśli obdarowany przejawia względem darczyńcy rażącą niewdzięczność darowiznę można odwołać
- Oświadczenie woli o odwołaniu darowizny należy złożyć na piśmie, jednocześnie wzywając obdarowanego do zwrotu przedmiotu darowizny
Czym jest darowizna?
Wbrew powszechnemu przekonaniu darowizna nie jest jednostronną czynnością prawną, a umową. Do jej zawarcia konieczne jest zatem złożenie zgodnych oświadczeń woli przez strony. W ramach tej umowy darczyńca nieodpłatnie przekazuje na rzecz obdarowanego określony składnik majątku.
Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Jednak jeśli do przeniesienia własności określonego przedmiotu darowizny przepisy wymagają formy szczególnej, umowa zawarta bez zachowania tej formy będzie nieważna. Przykładowo więc darowanie nieruchomości będzie skuteczne tylko jeśli zostanie dokonane przed notariuszem.
Odwołanie darowizny
Kodeks cywilny dopuszcza możliwość odwołania dokonanej darowizny w oparciu o art. 898 § 1 k.c. Zgodnie z treścią tego przepisu darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.
Należy przy tym zwrócić uwagę na fakt, że tylko rażąca, a więc kwalifikowana niewdzięczność, nie zaś „zwykła” niewdzięczność, może być w świetle art. 898 § 1 k.c. podstawą odwołania darowizny.
Na czym polega rażąca niewdzięczność?
Kodeks cywilny nie definiuje znaczenia „rażącej niewdzięczności”, w związku z tym pojęcie to należy interpretować posługując się licznym orzecznictwem sądów w tym przedmiocie. Ogólnie rzecz biorąc, za rażącą niewdzięczność sądy uznają taką niewdzięczność, której stopień natężenia i amoralny wydźwięk jest na tyle wysoki, że u każdego postronnego obserwatora wywołałby dezaprobatę.
O rażącej niewdzięczności można więc mówić dopiero wtedy, gdy mamy do czynienia z niewłaściwym zachowaniem obdarowanego wobec darczyńcy przy znacznym nasileniu złej woli, skierowanej na wyrządzenie darczyńcy krzywdy lub szkody majątkowej.
To, czy zachowanie obdarowanego mieści się w kryteriach „rażącej niewdzięczności” będzie za każdym razem oceniane indywidualnie przez sąd biorąc pod uwagę okoliczności danej sprawy. Sąd oceniając zachowanie obdarowanego będzie brał pod uwagę motywy dokonania darowizny, wzajemne zachowanie stron, charakter naruszeń dokonanych przez obdarowanego, a także sytuacje życiowe stron. Przedmiotem oceny sądu będzie także zachowanie samego darczyńcy.
Jak odwołać darowiznę?
W przypadku woli odwołania darowizny, w pierwszej kolejności należy złożyć obdarowanemu pisemne oświadczenie o odwołaniu darowizny wraz z wezwaniem do złożenia przez obdarowanego oświadczenia o przeniesieniu własności darowanego przedmiotu na darczyńcę we wskazanym terminie. Jeśli obdarowany nie złoży wskazanego oświadczenia, należy wystąpić do sądu z powództwem o zobowiązanie obdarowanego do złożenia oświadczenia o zwrotnym przeniesieniu własności.
Wnosząc wskazany pozew musimy liczyć się z opłatą wynoszącą 5% wartości przedmiotu sporu, a więc w tym przypadku 5% wartości darowizny. Jeżeli przedmiot darowizny miał dużą wartość opłata może być zatem wysoka. W takim przypadku warto rozważyć złożenie wniosku o zwolnienie z kosztów sądowych.
Poszukują Państwo pomocy w sprawach związanych z własnością nieruchomości? Nasza kancelaria reprezentuje klientów w sporach sądowych. Zachęcamy do kontaktu pod adresem: kancelaria@kancelariafrey.pl
