Podwyższenie wynagrodzenia umownego w związku z nadzwyczajną zmianą stosunków

Co do zasady, strony umowy mają swobodę kształtowania treści umów oraz obowiązek dotrzymywania ich postanowień. Dotyczy to także kwestii wynagrodzenia. Co może zrobić wykonawca, jeśli nieprzewidziane okoliczności wpłyną na koszt wykonania zobowiązania?

  • Istotą wynagrodzenia ryczałtowego jest jego niezmienność przez cały czas trwania umowy
  • Jeśli dojdzie do nadzwyczajnej zmiany stosunków, strony mogą renegocjować warunki zawartych kontraktów
  • W przypadku braku możliwości polubownego rozwiązania sporu kontrahenci mają możliwość skorzystania z mechanizmu sądowego podwyższenia wynagrodzenia

Umów należy dotrzymywać

Zgodnie z wyrażoną w art. 353 k.c. zasadą dotrzymywania umów, wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Oznacza to, że co do zasady dłużnik nie może liczyć na zwolnienie z obowiązku wykonania umowy, nawet jeśli okoliczności mające wpływ na realizację umowy uległy zmianie.

Powyższe często wiąże się ze stratą po stronie wykonawcy, który musi spełnić swoje świadczenie, nawet jeśli przestaje być to dla niego opłacalne lub też wiąże się ze stratą. Ma to szczególne znaczenie w przypadku wynagrodzenia ryczałtowego, które z góry określa całą kwotę należną wykonawcy w związku z realizacją umowy. W takiej sytuacji ryzyko związane ze zmianą kosztów realizacji umowy spoczywa na stronie przyjmującej zamówienie.

Sądowe podwyższenie wynagrodzenia

W przypadku umów o roboty budowlane i umów o dzieło, wykonawca może skorzystać z instytucji podwyższenia wynagrodzenia, o której mowa w art. 632 § 2 k.c. Na żądanie powoda sąd dokona podwyższenia ryczałtu lub rozwiąże umowę. Powód musi jednak wskazać, że doszło do zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć a wykonanie dzieła groziłoby przyjmującemu zamówienie rażącą stratą.

Klauzula rebus sic stantibus

Do umów, dla których w ustawie nie zostały przewidziane szczególne procedury podwyższenia wynagrodzenia, zastosowanie może znaleźć ogólna instytucja opisana w art. 357 (1) k.c. – klauzula rebus sic stantibus. W myśl tego przepisu jeśli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Orzekając w tej kwestii sąd rozważa interesy stron i bierze pod uwagę zasady współżycia społecznego.

Nadzwyczajna zmiana stosunków

Sądy i przedstawiciele doktryny prawniczej przyjmują, że nadzwyczajna zmiana stosunków, to reorganizacja stosunków społecznych lub gospodarczych mająca powszechny charakter. Nie może zatem być okolicznością dotyczącą jedynie któregoś z kontrahentów (np. choroba wykonawcy). Zmiana musi być przy tym niespodziewana i rzadka. Są to więc takie nieprzewidywalne zdarzenia, które mają charakter obiektywny i niezależny od kontrahentów, wykraczające przy tym poza standardowe ryzyko kontraktowe.

Zdarzeniem wywołującym nadzwyczajną zmianę stosunków może być zatem:

  • wojna,
  • epidemia,
  • klęski żywiołowe i inne zjawiska naturalne (np. powódź, susza),
  • strajki generalne,
  • radykalne zmiany przepisów prawa,
  • zmiana stawki podatku VAT,
  • hiperinflacja,
  • zmiana poziomu cen na określonym rynku,
  • zmiana ustroju politycznego.

Rażąca strata i nadmierna trudność w spełnieniu świadczenia

Samo wystąpienie niespodziewanej zmiany stosunków nie oznacza jeszcze możliwości podwyższenia należnego wynagrodzenia. Strona umowy musi dodatkowo wykazać, że w efekcie zmiany stosunków dalsza realizacja umowy groziłaby jej rażącą stratą lub nadmierną trudnością w spełnieniu świadczenia.

O rażącej stracie mówimy, gdy wartość zobowiązania jednej ze stron uległa gwałtownej zmianie i w efekcie naruszona została ekwiwalentność wzajemnych świadczeń stron. Oceniając tę przesłankę sądy biorą pod uwagę nie tylko wartość świadczeń, ale skutki wykonania zobowiązania w kontekście całokształtu sytuacji finansowej strony.

Nadmierna trudność w spełnieniu świadczenia oznacza m.in. konieczność zmiany sposobu wykonania zobowiązania (np. w związku z wycofaniem niezbędnego komponentu z produkcji) lub podjęcia znacznego ryzyka przez wykonawcę. Co istotne świadczenie nadal musi być możliwe do spełnienia. Jeśli strona w ogóle nie może spełnić swojego świadczenia powinna opierać swoje roszczenie o przepisy związane z niemożliwością świadczenia.

Czy sąd to jedyne wyjście?

Postępowanie sądowe o podwyższenie wynagrodzenia w oparciu o art. 357 (1) k.c. lub art. 632 § 2 k.c. nie jest jedyną możliwością zwiększenia wynagrodzenia wykonawcy. Pierwszym krokiem w celu podwyższenia wynagrodzenia powinna być więc zawsze próba polubownego rozwiązania sporu z kontrahentem.

Strony mogą zapobiec negatywnym skutkom ewentualnych zmian cen materiałów i surowców już na etapie zawierania umowy. Nie ma bowiem przeszkód żeby odpowiednimi postanowieniami umownymi uregulować mechanizm zmiany wynagrodzenia wykonawcy. W tym celu można skorzystać z takich instytucji jak m.in. klauzula waloryzacyjna. Strony mogą także swobodnie modyfikować w umowie treść klauzuli rebus sic stantibus, ponieważ przepis ten ma charakter dyspozytywny.

Jeśli umowa jest już podpisana, strony w każdym czasie mogą zawrzeć aneks lub porozumienie do umowy zmieniające wynagrodzenie wykonawcy.

Jeżeli jednak wykonawca chce dochodzić modyfikacji wynagrodzenia w oparciu o klauzulę rebus sic stantibus, powinien to zrobić zanim pozwie go kontrahent. Rebus sic stantibus nie może bowiem służyć jako zarzut w postępowaniu sądowym. W tej sytuacji możliwe jest tylko wytoczenie powództwa wzajemnego

Planują Państwo ubiegać się o podwyższenie wynagrodzenia ryczałtowego? Nasza kancelaria reprezentuje klientów w negocjacjach i postępowaniach sądowych. Zachęcamy do kontaktu pod adresem: kancelaria@kancelariafrey.pl

Poinformuj znajomych

Inne artykuły na blogu

postępowanie przed ETPC

Postępowanie przed ETPC

Skuteczne wniesienie skargi inicjuje postępowanie przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu. W dzisiejszym wpisie wyjaśniamy jak przebiega postępowanie przed ETPC. Postępowanie przed ETPC –

Weiterlesen

Polityka prywatności i plików cookies

Zgodnie z z art. 13 ust. 1−2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27.04.2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz.Urz. UE L 119, s. 1) – dalej RODO – informujemy, że niniejszy dokumenty reguluje zasady przetwarzania Państwa danych osobowych i wykorzystywania plików cookies w związku z korzystaniem z naszej strony internetowej i kontaktami e-mailowymi lub telefonicznymi.

Podstawowe dane:

  • Adres strony internetowej: kancelariafrey.pl (zwana dalej „stroną”)
  • Administrator Państwa danych osobowych:  Kancelaria Radcy Prawnego Jarosław Frey, ul. Jana III Sobieskiego 6/1, 40-082 Katowice, NIP 6272269357, tel. 32 720 11 63 (zwany dalej „administratorem”)
  • Adres kontaktowy: kancelaria@kancelariafrey.pl

Skrócona wersja – najważniejsze informacje:

  • Kontaktując się z nami, przekazują nam Państwo swoje dane osobowe, a my gwarantujemy, że Państwa dane pozostaną poufne, bezpieczne i nie zostaną udostępnione jakimkolwiek podmiotom trzecim bez Państwa wyraźnej zgody.
  • Powierzamy przetwarzanie danych osobowych tylko sprawdzonym i zaufanym podmiotom świadczącym usługi związane z przetwarzaniem danych osobowych.
  • Korzystamy z narzędzi analitycznych Google Analytics, które zbierają informacje na temat odwiedzin strony, takie jak podstrony, czas spędzony na stronie czy przejścia pomiędzy poszczególnymi podstronami. W tym celu wykorzystywane są pliki cookies firmy Google LLC dotyczące usługi Google Analytics.
  • Wykorzystujemy pliki cookies własne w celu prawidłowego działania strony.

Jeżeli powyższe informacje nie są dla Państwa wystarczające, poniżej znajdują się dalej idące szczegóły:

§1 Dane osobowe

  1. Osoba odwiedzająca stronę lub  kontaktująca się z Administratorem za pośrednictwem poczty elektronicznej bądź telefonu (zwana dalej „użytkownikiem”) może przekazywać swoje dane osobowe Administratorowi za pomocą dostępnych form kontaktu,
  2. Administratorem danych osobowych Użytkownika jest Administrator.
  3. Dane przekazane Administratorowi  przetwarzane są w celach wyszczególnionych w §2
  4. Administrator gwarantuje poufność wszelkich przekazanych mu danych osobowych.
  5. Podanie danych jest zawsze dobrowolne, ale niezbędne do podjęcia przez Użytkownika kontaktu,
  6. Dane osobowe są gromadzone z należytą starannością i odpowiednio chronione przed dostępem do nich przez osoby do tego nieupoważnione.
  7. Dane osobowe użytkownika będą przetwarzane do zakończenia komunikacji z nami lub, w razie podjęcia współpracy do końca okresu przedawnienia potencjalnych roszczeń z umowy. Dane zawarte na fakturach będą przetwarzane do końca okresu, przez który przepisy prawa wymagają przechowywać dokumentację rachunkową. Ponadto, część danych może być również przetwarzana po upływie wskazanych wcześniej okresów przez czas prowadzenia przez nas działalności gospodarczej w celach archiwalnych, analitycznych i statystycznych opisanych bardziej szczegółowo w §2
  8. Użytkownikowi przysługują następujące uprawnienia:
    • prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania,
    • prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania,
    • prawo do przenoszenia danych,
    • prawo do cofnięcia zgody na przetwarzanie danych osobowych w określonym celu, jeżeli Użytkownik uprzednio taką zgodę wyraził,
    • prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez Administratora

§2 Cele i podstawy przetwarzania

Dane przetwarzane są w następujących celach:

  • odpowiedź zwrotna na otrzymane zapytanie w związku z prośbą o taki kontakt skierowaną do nas – podstawą prawną przetwarzania danych jest zgoda użytkownika wynikająca z zainicjowania z nami kontaktu (art. 6 ust. 1 lit. a RODO),
  • archiwizacja korespondencji przychodzącej i wychodzącej na wypadek potrzeby wykazania jej przebiegu, co jest naszym prawnie uzasadnionym interesem (art. 6 ust. 1 lit. f RODO),wykonania
  • jeżeli nasz kontakt doprowadzi do nawiązania współpracy, dane będą następnie przetwarzane w celu wykonanie zawartej z nami umowy (art. 6 ust. 1 lit. b RODO)
  • wystawianie faktur, prowadzenie i przechowywanie dokumentacji rachunkowej (art. 6 ust. 1 lit. c RODO),
  • cele archiwalne (dowodowe) na wypadek prawnej potrzeby wykazania faktów oraz w celu ewentualnego ustalenia, dochodzenia lub obrony przed roszczeniami, co jest naszym prawnie uzasadnionym interesem (art. 6 ust. 1 lit. f RODO),
  • cele analityczne, takie jak dobór usług do naszych klientów, optymalizacja naszych produktów lub usług na podstawie uwag klientów, optymalizacja procesów obsługi na podstawie przebiegu obsługi sprzedaży i posprzedażowej, co jest naszym prawnie uzasadnionym interesem (art. 6 ust. 1 lit. f RODO),
  • badanie satysfakcji klientów i określanie jakości naszej obsługi, co jest naszym prawie uzasadnionym interesem (art. 6 ust. 1 lit. f RODO).

§3 Odbiorcy danych/podprzetwarzający dane osobowe

  1. Dane osobowe użytkownika możemy udostępniać naszym podwykonawcom, czyli podmiotom, z których usług korzystamy przy przetwarzaniu danych osobowych
  2. Dane osobowe użytkownika mogą być przekazywane do państw trzecich (znajdujących się poza Unią Europejską). Odpowiednie zabezpieczenia danych są zapewnione poprzez zatwierdzony mechanizm certyfikacji w połączeniu z egzekwowalnymi zobowiązaniami odbiorcy danych do odpowiednich zabezpieczeń (program Privacy Shield).
  3. Poniżej znajduje się lista możliwych odbiorców danych Użytkownika:
    • Osoby współpracujące na podstawie umów cywilnoprawnych, wspierające bieżącą działalność administrator
    • Dostawca oprogramowania księgowego,
    • Dostawca oprogramowania do zarządzania projektami,
    • Dostawca pakietu biurowego,
    • Firma utrzymująca stronę na serwerze (hostingodawca),
    • Firma utrzymująca pocztę elektroniczną administratora (dostawca serwera pocztowego),
    • Odpowiednie organy publiczne w zakresie, w jakim Administrator jest zobowiązany do udostępnienia im danych.

§4 Pliki Cookies

  1. Pliki cookies (tzw. „ciasteczka”) stanowią dane informatyczne, w szczególności pliki tekstowe, które przechowywane są w urządzeniu końcowym Użytkownika naszej strony internetowej i przeznaczone są do korzystania z podstron tejże strony. Cookies zazwyczaj zawierają nazwę strony internetowej, z której pochodzą, czas przechowywania ich na urządzeniu końcowym oraz unikalny numer.
  2. Pliki cookies wykorzystywane są w celu:
    • dostosowania zawartości strony internetowej do preferencji Użytkownika oraz optymalizacji korzystania ze stron internetowych; w szczególności pliki te pozwalają rozpoznać urządzenie Użytkownika strony internetowej i odpowiednio wyświetlić stronę internetową, dostosowaną do jego indywidualnych potrzeb;
    • tworzenia statystyk, które pomagają zrozumieć, w jaki sposób Użytkownicy strony internetowej korzystają ze stron internetowych, co umożliwia ulepszanie ich struktury i zawartości;
    • utrzymanie sesji Użytkownika strony internetowej (po zalogowaniu), dzięki której Użytkownik nie musi na każdej podstronie strony internetowej ponownie wpisywać loginu i hasła;
  3. Na naszej stronie internetowej stosowane są dwa zasadnicze rodzaje plików cookies: „sesyjne”  (session cookies) oraz „stałe” (persistent cookies). Cookies „sesyjne” są plikami tymczasowymi, które przechowywane są w urządzeniu końcowym Użytkownika do czasu wylogowania, opuszczenia strony internetowej lub wyłączenia oprogramowania (przeglądarki internetowej). „Stałe” pliki cookies przechowywane są w urządzeniu końcowym Użytkownika przez czas określony w parametrach plików cookies lub do czasu ich usunięcia przez Użytkownika.
  4. W ramach strony internetowej stosowane są lub mogą być stosowane następujące rodzaje plików cookies:
    • „niezbędne” pliki cookies, umożliwiające korzystanie z usług dostępnych w ramach strony internetowej, np. uwierzytelniające pliki cookies wykorzystywane do usług wymagających uwierzytelniania w ramach strony internetowej;
    • pliki cookies służące do zapewnienia bezpieczeństwa, np. wykorzystywane do wykrywania nadużyć w zakresie uwierzytelniania w ramach strony internetowej;
    • „wydajnościowe” pliki cookies, umożliwiające zbieranie informacji o sposobie korzystania ze stron internetowych strony internetowej;
    • „funkcjonalne” pliki cookies, umożliwiające „zapamiętanie” wybranych przez Użytkownika ustawień i personalizację interfejsu Użytkownika, np. w zakresie wybranego języka lub regionu, z którego pochodzi Użytkownik, rozmiaru czcionki, wyglądu strony internetowej itp.;
    • „analityczne” – np. Google Analytics , które zbierają informacje na temat odwiedzin strony, takie jak podstrony, czas spędzony na stronie czy przejścia pomiędzy poszczególnymi podstronami. W tym celu wykorzystywane są pliki cookies firmy Google LLC dotyczące usługi Google Analytics.
  5. W wielu przypadkach oprogramowanie służące do przeglądania stron internetowych (przeglądarka internetowa) domyślnie dopuszcza przechowywanie plików cookies w urządzeniu końcowym Użytkownika. Użytkownicy strony internetowej mogą dokonać w każdym czasie zmiany ustawień dotyczących plików cookies. Ustawienia te mogą zostać zmienione w szczególności w taki sposób, aby blokować automatyczną obsługę plików cookies w ustawieniach przeglądarki internetowej bądź informować o ich każdorazowym zamieszczeniu w urządzeniu Użytkownika strony internetowej. Szczegółowe informacje o możliwości i sposobach obsługi plików cookies dostępne są w ustawieniach oprogramowania (przeglądarki internetowej).
  6. Ograniczenia stosowania plików cookies mogą wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie internetowej.
  7. Pliki cookies zamieszczane w urządzeniu końcowym Użytkownika strony internetowej i wykorzystywane mogą być również przez współpracujących z operatorem strony internetowej reklamodawców, partnerów, firmy analityczno-badawcze oraz dostawców aplikacji multimedialnych.

§5 Logi serwera

  1. Korzystanie ze strony wiąże się z przesyłaniem zapytań do serwera, na którym przechowywana jest strona. Każde zapytanie skierowane do serwera zapisywane jest w logach serwera.
  2. Logi obejmują m.in. adres IP użytkownika, datę i czas serwera, informacje o przeglądarce internetowej i systemie operacyjnym.. Logi mogą być zapisywane i przechowywane są na serwerze.
  3. Dane zapisane w logach serwera nie są kojarzone z konkretnymi osobami korzystającymi ze strony i nie są wykorzystywane przez nas w celu identyfikacji użytkownika.
  4. Logi serwera stanowią wyłącznie materiał pomocniczy służący do administrowania stroną, a ich zawartość nie jest ujawniana nikomu poza osobami upoważnionymi do administrowania serwerem.

Kancelaria Radcy Prawnego Jarosław Frey

Strona wykorzystuje pliki cookies w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie. Ustawienia przechowywania cookies można zmienić w przeglądarce. Więcej informacji…