Dla wielu pracodawców atrakcyjną opcją staje się zatrudnianie obcokrajowców. Legalne zatrudnianie cudzoziemców spoza Unii Europejskiej poddane zostało jednak szczególnemu reżimowi prawnemu.
- Podstawowym obowiązkiem pracodawcy jest ustalenie, czy cudzoziemiec przebywa w Polsce legalnie
- Pracodawcy zatrudniający pracowników z wybranych krajów mogą złożyć oświadczenie o zamiarze powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcowi
- Inną podstawę legalnej pracy stanowi zezwolenie na pracę lub tzw. „karta pobytu” czyli jednolite pozwolenie na pobyt i pracę
Legalny pobyt w Polsce
Wiza stanowi najpopularniejszą podstawę legalnego pobytu w Polsce cudzoziemca niebędącego obywatelem krajów należących do Unii Europejskiej. Nie każda wiza zezwala jednak na zatrudnienie obcokrajowca. Dokument ten musi bowiem być wydany w celu świadczenia pracy. Niektórzy cudzoziemcy mogą jednak przebywać w Polsce także na podstawie ruchu bezwizowego.
Podstawę legalnego pobytu stanowi także stempel umieszczany w paszporcie cudzoziemca po złożeniu przez niego kompletnego wniosku o wydanie pozwolenia na pobyt i pracę. Również w takiej sytuacji można legalnie zatrudnić wybrane kategorie cudzoziemców.
Co oczywiste, również ważna karta pobytu stanowi podstawę do legalnego przebywania na terytorium RP.
Aktualnie wciąż obowiązują przepisy szczególne wprowadzone w związku z pandemią. Jeżeli w okresie obowiązywania stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego, cudzoziemiec legalnie przebywał na terytorium Polski, to taki pobyt uważa się za legalny do upływu trzydziestego dnia następującego po dniu odwołania tego stanu, który obowiązywał jako ostatni.
Oświadczenie o zamiarze powierzenia wykonywania pracy
Jeżeli pracodawca planuje zatrudnić obywatela Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji lub Ukrainy, może skorzystać z możliwości powierzenia pracy cudzoziemcowi. W takiej sytuacji powinien zarejestrować w powiatowym urzędzie pracy właściwym miejscowo ze względu na swoją siedzibę oświadczenie o zamiarze powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcowi. Oświadczenie powinno zostać sporządzone zgodnie z obowiązującym wzorem. Zatrudniający może powierzyć pracę na okres kolejnych 24 miesięcy.
Obowiązkiem stron jest w tym przypadku zawarcie pisemnej umowy, której warunki będą takie same, jak wskazane w oświadczeniu.
Pracodawca powierzający wykonywanie pracy ma ponadto obowiązek poinformować urząd pracy o:
– podjęciu pracy przez cudzoziemca (w terminie 7 dni od dnia rozpoczęcia pracy),
– niepodjęciu pracy przez cudzoziemca (w terminie 7 dni od wskazanej w oświadczeniu daty rozpoczęcia pracy),
– zakończeniu wykonywania pracy przez cudzoziemca (jeśli miało to miejsce przed upływem terminu wskazanego w oświadczeniu).
W ciągu 7 dni od podjęcia pracy przez obcokrajowca, pracodawca ma obowiązek zgłoszenia pracownika do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia społecznego.
Między oświadczeniem a zezwoleniem
W przypadku chęci przedłużenia współpracy z cudzoziemcem o okres dłuższy niż 24 miesiące wynikające oświadczenie pracodawca ma do wyboru: rejestrację kolejnego oświadczenia lub złożenie wniosku o wydanie zezwolenia na pracę dla cudzoziemca.
Jeśli pracodawca ubiega się o zezwolenie to przedłużenie legalnej pracy jest możliwe jeśli pracodawca:
– będzie zatrudniał cudzoziemca nie krócej niż 3 miesiące,
– złoży wniosek o wydanie zezwolenia przed upływem terminu wskazanego w oświadczeniu jako data zakończenia pracy,
– zatrudni cudzoziemca na tym samym stanowisku na podstawie umowy o pracę.
W takim przypadku pracę świadczoną w okresie po upływie terminu wskazanego w oświadczenia, aż do dnia wydania zezwolenia (lub decyzji o odmowie wydania zezwolenia) uważa się za legalną.
Zezwolenie na pracę
Zezwolenie na pracę jest wydawane przez właściwego wojewodę na wniosek pracodawcy. Wniosek o wydanie zezwolenia składa się na urzędowym formularzu. W zależności od rodzaju powierzanej pracy pracodawca może się ubiegać o zezwolenie typu B (co do zasady dla osób pełniących funkcje w zarządach osób prawnych) lub typu A (dla pozostałych pracowników).
Złożenie wniosku o zezwolenie musi poprzedzać tzw. test rynku pracy. Pracodawca musi zatem wcześniej wystąpić do starosty właściwego miejscowo ze względu na miejsce świadczenia pracy o wydanie zaświadczenia o braku możliwości zaspokojenia swoich potrzeb kadrowych w oparciu o rejestry bezrobotnych i poszukujących pracy. Przepisy przewidują zwolnienie z tego obowiązku w przypadku wybranych kategorii zawodowych.
Co istotne, wybrane grupy cudzoziemców w sytuacjach wyraźnie wskazanych w przepisach nie muszą posiadać zezwolenia na pracę. Dotyczy to m.in. studentów studiów stacjonarnych. W każdym innym przypadku zezwolenie jest wymagane.
Karta pobytu
Karta pobytu to potoczne określenie zezwolenia na pobyt czasowy lub stały. W rzeczywistości „karta pobytu” to rodzaj dokumentu tożsamości wydawany następczo w stosunku do decyzji o udzieleniu zezwolenia na pobyt we wskazanym przez cudzoziemca celu. Należy jednak pamiętać, że nie każde zezwolenie na pobyt pozwala obcokrajowcowi na podjęcie pracy.
Najpopularniejszym typem zezwolenia jest pobyt czasowy w celu wykonywania pracy. W takiej sytuacji wydawane jest jednolite zezwolenie na pobyt i pracę. Cudzoziemiec nie musi zatem występować o wizę, a pracodawca o zezwolenie na pracę. Legalizacja pobytu i pracy odbywa się bowiem w jednym postępowaniu prowadzonym przez właściwego wojewodę. Mimo, że to obcokrajowiec inicjuje przedmiotowe postępowanie, to pracodawca także musi wykazać się pewną aktywnością. W toku postępowania pracownik musi bowiem dostarczyć do urzędu m.in. takie dokumenty jak umowa o pracę, czy formularze ZUS RCA. Pozwolenie jest wydawane na czas oznaczony i uprawnia do pracy na rzecz konkretnego pracodawcy.
Warto wiedzieć, że podstawą wydania zezwolenia na pobyt i pracę może być także umowa zlecenia. W przypadku chęci podjęcia współpracy (tzw. kontrakty B2B) cudzoziemiec będzie musiał się jednak ubiegać o pozwolenie na pobyt w celu prowadzenia działalności gospodarczej.
Inne możliwości zatrudnienia obcokrajowców
Powyżej omówione zostały najbardziej popularne formy zatrudniania obcokrajowców. Jednakże w polskich przepisach znajdziemy także szereg sytuacji szczególnych, w których możliwe jest zatrudnienie cudzoziemca. Osobne uregulowania dotyczą m.in. pracy sezonowej, pracy tymczasowej, pracy świadczonej przez członków zarządów spółek i innych osób prawnych, czy wolontariuszy.
Planują Państwo zatrudnianie cudzoziemców? Nasza Kancelaria reprezentuje klientów w postępowaniach legalizujących pracę i pobyt obcokrajowców. Zachęcamy do kontaktu pod adresem: kancelaria@kancelariafrey.pl
