Zażalenie to kolejny obok apelacji środek odwoławczy przewidziany w Kodeksie postępowania cywilnego. Możemy z niego skorzystać, gdy nie zgadzamy się z niemerytorycznym postanowieniem sądu (czyli takim, które rozstrzyga sprawę w kwestiach procesowych, a nie co do istoty sprawy) lub zarządzeniem przewodniczącego.
- Zażalenie można wnieść do sądu pierwszej instancji, Sądu Najwyższego lub do innego składu sądu pierwszej instancji
- Zaskarżalne są jedynie te zażalenia, które wprost wymienia Kodeks postępowania cywilnego
- Zażalenie należy wnieść w terminie 7 dni od dnia doręczenia orzeczenia wraz z jego pisemnym uzasadnieniem
Gdzie wnieść zażalenie?
Zażalenie można wnieść do:
- sądu drugiej instancji – od postanowień sądu pierwszej instancji
- Sądu Najwyższego – od postanowień sądu drugiej instancji
- do innego składu sądu pierwszej instancji (tzw. zażalenie poziome)
Przy wnoszeniu zażalenia musimy pamiętać o tym, by skierować je do sądu drugiej instancji za pośrednictwem sądu pierwszej instancji. Przykładowo: kierując zażalenie do Sądu Okręgowego w Katowicach, musimy zrobić to za pośrednictwem sądu rejonowego, który zajmował się sprawą w pierwszej instancji, np. za pośrednictwem Sądu Rejonowego Katowice-Wschód w Katowicach.
Czy na każde postanowienie możemy wnieść zażalenie?
Nie na każde postanowienie sądu jest zaskarżalne. Kodeks postępowania cywilnego wymienia postanowienia, od których można to zrobić. Tego katalogu nie można swobodnie rozszerzać, ponieważ zażalenie wniesione na niezaskarżalne postanowienie będzie podlegać odrzuceniu.
Postanowienia sądu pierwszej instancji, na które przysługuje zażalenie do sądu drugiej instancji to:
- postanowienia sądu pierwszej instancji kończące postępowanie w sprawie
- postanowienia sądu pierwszej instancji i zarządzenia przewodniczącego, których przedmiotem jest:
- zwrot pisma wniesionego jako pozew, z którego nie wynika żądanie rozpoznania sprawy
- zwrot pozwu
- odmowa odrzucenia pozwu
- przekazanie sprawy sądowi równorzędnemu lub niższemu albo podjęcie postępowania w innym trybie
- zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania
- zwrot kosztów, określenie zasad ponoszenia przez strony kosztów procesu, zwrot opłaty lub obciążenie kosztami sądowymi – jeżeli strona nie składa środka zaskarżenia co do istoty sprawy
Postanowienia, na które przysługuje zażalenie do Sądu Najwyższego to:
- postanowienie sądu drugiej instancji odrzucające skargę kasacyjną
- postanowienie sądu drugiej lub pierwszej instancji odrzucające skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
- w razie uchylenia przez sąd drugiej instancji wyroku sądu pierwszej instancji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania
Z kolei do innego składu sądu pierwszej instancji możemy wnieść zażalenia na postanowienia, których przedmiotem jest:
- odmowa zwolnienia od kosztów sądowych lub cofnięcie takiego zwolnienia oraz odmowa ustanowienia adwokata lub radcy prawnego lub ich odwołanie
- oddalenie opozycji przeciwko wstąpieniu interwenienta ubocznego oraz niedopuszczenie interwenienta do udziału w sprawie wskutek uwzględnienia opozycji
- rygor natychmiastowej wykonalności
- wstrzymanie wykonania prawomocnego orzeczenia do czasu rozstrzygnięcia skargi o wznowienie postępowania
- stwierdzenie prawomocności orzeczenia
- skazanie świadka, biegłego, strony, jej pełnomocnika oraz osoby trzeciej na grzywnę, zarządzenie przymusowego sprowadzenia i aresztowania świadka oraz odmowa zwolnienia świadka i biegłego od grzywny i świadka od przymusowego sprowadzenia
- odmowa uzasadnienia orzeczenia oraz jego doręczenia
- sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa
- zwrot zaliczki, zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oraz wynagrodzenie biegłego, mediatora i należności świadka, a także koszty przyznane w nakazie zapłaty, jeżeli nie wniesiono środka zaskarżenia od nakazu
- oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego
- zatwierdzenie ugody zawartej przed mediatorem
- odrzucenie zażalenia
- odrzucenie skargi na orzeczenie referendarza sądowego
- zatwierdzenie ugody w sprawie odwołania do sądu ochrony konkurencji i konsumentów
- wstrzymanie wykonania decyzji, w przypadku zawieszenia postępowania, na zgodny wniosek stron zamierzających zawrzeć ugodę w sprawie odwołania do sądu ochrony konkurencji i konsumentów
Kiedy wnieść zażalenie?
Termin do wniesienia zażalenia to 7 dni od dnia doręczenia postanowienia z uzasadnieniem. Jeśli doręczone zostanie nam tylko postanowienie, bez uzasadnienia, to w pierwszej kolejności powinniśmy skierować do sądu wniosek o jego uzasadnienie. Wniosek ten podlega opłacie w kwocie 100,00 zł. Dopiero w momencie doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem zacznie biec termin do wniesienia zażalenia.
Co powinno zawierać zażalenie?
Zażalenie powinno spełniać wymogi, które są przewidziane dla pisma procesowego. Ponadto powinno wskazywać postanowienie, które zaskarżamy oraz zawierać wniosek o jego zmianę lub uchylenie. Dodatkowo winniśmy uzasadnić, dlaczego nie zgadzamy się z postanowieniem wraz ze wskazaniem (w miarę potrzeby) nowych faktów i dowodów.
Zażalenie, jak większość środków zaskarżenia podlega opłacie. Opłata uzależniona jest od rodzaju postępowania, w którym je składamy. W przypadku wystąpienia o uzasadnienie, opłata od zażalenia powinna zostać pomniejszona o kwotę poprzednio uiszczonej opłaty od wniosku o uzasadnienie w wysokości 100,00 zł.
O zażaleniu poziomym słów kilka
Niewątpliwie tzw. zażalenie poziome jest jedną z najbardziej kontrowersyjnych instytucji Kodeksu postępowania cywilnego. Zostało do niego wprowadzone nowelizacją z 2019 roku. Przewiduje ono rozpatrywanie sprawy ponownie przez ten sam sąd, ten samej instancji, ale w innym składzie sędziowskim.
Kodeks przewiduje możliwość skierowania sprawy do sądu drugiej instancji tylko w sytuacji, gdy w sądzie pierwszej instancji nie ma możliwości utworzenia nowego składu, jednak wątpliwości nie znikają. Instytucja ta najpewniej powstała w celu odciążenia sądów drugiej instancji. Problem w tym, że sądy często mają wypracowaną swoją linię orzeczniczą i bardzo podobny ogląd na konkretne sprawy, stąd może pojawiać się sceptycyzm w stosunku do efektu, jaki może przynieść wniesienie tego rodzaju zażalenia.
Potrzebują Państwo pomocy w sprawach cywilnych? Nasza Kancelaria reprezentuje klientów przed sądami powszechnymi i Sądem Najwyższym. Szczegółowy w zakładce sprawy sądowe. Zachęcamy także do kontaktu pod adresem: kancelaria@kancelariafrey.pl
