W toku procesu sędziowie rozpoznający sprawę niejednokrotnie nakłaniają strony, aby zawarły ugodę. W naszym wpisie wyjaśniamy, czym dokładnie jest ugoda sądowa i jakie są korzyści z jej podpisania.
- Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego, sąd prowadzący postępowanie powinien nakłaniać strony do zawarcia ugody lub podjęcia mediacji w celu polubownego zakończenia sporu
- Ugoda sądowa zawarta przed sądem wywołuje skutki w niej określone, a w przypadku uchybienia jej warunkom przez jedną ze stron, może stanowić podstawę do egzekucji komorniczej
- Zawarcie ugody powoduje wzajemne zniesienie kosztów procesu, które w normalnie prowadzonym postępowaniu ponosi zazwyczaj strona przegrywająca proces
Ugoda sądowa – definicja legalna
Jak wynika z art. 917 § 1 Kodeksu cywilnego (k.c.) przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.
Przepis ten znajduje zastosowanie w procedurze cywilnej na mocy art. 233 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.), zgodnie z którym przewodniczący składu sędziowskiego powinien we właściwej chwili skłaniać strony do pojednania, zwłaszcza na pierwszym posiedzeniu, po wstępnym wyjaśnieniu stanowiska stron. Osnowę ugody zawartej przed sądem wciąga się do protokołu rozprawy albo zamieszcza w odrębnym dokumencie stanowiącym część protokołu i stwierdza podpisami stron. Niemożność podpisania ugody sąd stwierdza w protokole. Jak wynika z powyższego przepisu, ugoda sądowa stanowi zatem także czynność procesową stron.
Za ugodę sądową można uznać jednak nie tylko ugodę wypracowaną przez strony w czasie posiedzenia przed sądem, ale także ugodę zawartą w toku mediacji.
Czy ugoda sądowa ma moc wyroku?
Ugoda sądowa wywołuje skutki zawarte w jej treści, dlatego ugoda taka na mocy art. 233 § 2 k.p.c. w zw. z art. 203 § 4 k.p.c. podlega badaniu przez sąd pod kątem jej ewentualnej sprzeczności z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo próbą obejścia prawa.
Zawarcie ugody sprawia, że postępowanie staje się bezprzedmiotowe, zatem zostanie ono umorzone mocą postanowienia sądu. Sąd nie wyda zatem wyroku lub postanowienia merytorycznie rozstrzygającego sprawę, ponieważ to ugoda sądowa będzie regulowała dalsze prawa i obowiązki stron.
Przykładowo, gdy strony zawrą ugodę w postępowaniu o dział spadku i podzielą się przedmiotami majątkowymi wchodzącymi w skład masy spadkowej, to właśnie ugoda wraz z zatwierdzającym ją postanowieniem sądu może stanowić podstawę wpisu prawa własności do księgi wieczystej.
Jeśli któraś ze stron nie dotrzyma warunków porozumienia, ugoda sądowa po nadaniu jej przez sąd klauzuli wykonalności może być tytułem wykonawczym i stać się podstawą wszczęcia egzekucji komorniczej.
Chociaż ugoda sądowa nie powoduje powagi rzeczy osądzonej, to ostatecznie zamyka spór między stronami, nie będzie więc możliwe skuteczne wszczęcie kolejnego postępowania dotyczącego uregulowanego ugodą roszczenia.
Co daje ugoda sądowa?
Ugoda sądowa zazwyczaj jest rozwiązaniem korzystnym dla stron: jej zawarcie na wczesnym etapie postępowania niweluje bowiem konieczność uczestnictwa w nierzadko długotrwałych i czasochłonnych postępowaniach sądowych. Pozwala także stronom na zaoszczędzenie wydatków związanych z procesem, takich jak np. opinia biegłego.
W przypadku sprawnie prowadzonych negocjacji strony mogą uzyskać dla siebie także pewne korzyści np. zmniejszenie świadczenia głównego lub rezygnację z dochodzenia odsetek przez przeciwnika.
Jeżeli ugoda sądowa nie stanowi inaczej, jej zawarcie powoduje wzajemne zniesienie kosztów między stronami procesu, co oznacza, że żadna ze stron nie musi zwracać żadnych kosztów drugiej ze stron. Jest to szczególnie korzystne dla pozwanego, który w normalnych warunkach musiałby zwrócić wszystkie koszty powodowi.
Ponadto, zgodnie z art. 79 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, gdy zostanie zawarta ugoda powód może dochodzić zwrotu uiszczonej opłaty od pisma wszczynającego postępowanie. Jeśli ugodę zawarto przed sądem lub mediatorem, zanim rozpoczęło się postępowanie sądowe, opłata zostanie zwrócona w całości. Z kolei gdy ugodę zawarto przed mediatorem po rozpoczęciu rozprawy, to zwrócone zostanie ¾ opłaty sądowej. Jeżeli po rozpoczęciu rozprawy ugoda została zawarta przed sądem, powód może liczyć na zwrot połowy opłaty.
Potrzebują Państwo pomocy w sprawach cywilnych? Nasza Kancelaria reprezentuje klientów przed sądami powszechnymi i Sądem Najwyższym. Szczegóły w zakładce sprawy sądowe. Zachęcamy także do kontaktu pod adresem: kancelaria@kancelariafrey.pl
