W dniu 13 października 2022 r. weszła w życie największa w ostatnich latach nowelizacja Kodeksu spółek handlowych. Planowane zmiany w przepisach mają zaimplementować unijne dyrektywy na grunt polskiego ustawodawstwa. Jakie zmiany w KSH wprowadziła nowelizacja?
- Nowelizacja KSH nie tylko modyfikuje już istniejące przepisy, ale wprowadza całkowicie nowe pojęcia prawne, takie jak grupa spółek
- Zmiany dotyczą także uprawnień i obowiązków członków zarządów i rad nadzorczych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i spółek akcyjnych
- W części karnej KSH dodane zostały dwa nowe przestępstwa: nieprzekazanie informacji w terminie wskazanym w przepisach oraz doprowadzanie do tego, że zarząd nie zapewnia doradcy rady nadzorczej dostępu do dokumentów
Grupa spółek – definicja i podstawy działania
Przede wszystkim nowelizacja dodaje do KSH nową ważną instytucję – grupę spółek. Ustawodawca nie tylko wprowadza definicję ustawową grupy spółek, ale także cały nowy dział regulujący działalność tak powiązanych podmiotów.
Zgodnie z definicją przewidzianą w art. 4 § 1 pkt. 5 (1) k.s.h. grupa spółek oznacza spółkę dominującą i spółkę albo spółki zależne, będące spółkami kapitałowymi, kierujące się zgodnie z uchwałą o uczestnictwie w grupie spółek wspólną strategią w celu realizacji wspólnego interesu, uzasadniającą sprawowanie przez spółkę dominującą jednolitego kierownictwa nad spółką zależną albo spółkami zależnymi.
Uczestnictwo w grupie spółek jest dobrowolne i powinno zostać ujawnione w KRS. Brak stosownego wpisu w KRS spowoduje niemożność stosowania niektórych przepisów w działalności grupy.
Działanie grupy spółek
Spółka dominująca oraz spółka zależna, które uczestniczą w grupie spółek, obok interesu spółki powinny kierować się także interesem grupy spółek.
Nowelizacja wprowadza możliwość wydawania wiążących poleceń. Spółka dominująca może bowiem wydać spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek wiążące polecenie dotyczące prowadzenia spraw spółki jeżeli jest to uzasadnione interesem grupy spółek a przepisy szczególne nie stanowią inaczej.
Rada nadzorcza spółki dominującej może sprawować stały nadzór nad realizacją interesu grupy spółek przez spółkę zależną uczestniczącą w grupie spółek, chyba że umowa albo statut spółki dominującej lub spółki zależnej przewiduje inaczej.
Ponadto, jeżeli egzekucja przeciwko spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek okaże się bezskuteczna, spółka dominująca odpowiada za szkodę wyrządzoną wierzycielowi spółki zależnej, chyba że nie ponosi winy lub szkoda nie powstała w następstwie wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia.
Nowe obowiązki rad nadzorczych sp. z o.o.
Po nowelizacji art. 219 § 3 k.s.h. do obowiązków rad nadzorczych należy w szczególności:
- ocena rocznych sprawozdań z działalności spółki i sprawozdań finansowych, w zakresie ich zgodności z księgami, dokumentami i ze stanem faktycznym,
- ocena wniosków zarządu dotyczących podziału zysku albo pokrycia straty,
- sporządzanie oraz składanie zgromadzeniu wspólników corocznego pisemnego sprawozdania z wyników ww. ocen oraz pisemnego sprawozdania z działalności rady nadzorczej za ubiegły rok obrotowy.
W celu wykonania swoich obowiązków rada nadzorcza może:
- badać wszystkie dokumenty spółki,
- dokonywać rewizji stanu majątku spółki,
- żądać od zarządu, prokurentów i osób zatrudnionych w spółce na podstawie umowy o pracę lub wykonujących na rzecz spółki w sposób regularny określone czynności na podstawie umowy o dzieło, umowy zlecenia albo innej umowy o podobnym charakterze sporządzenia lub przekazania wszelkich informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień dotyczących spółki, w szczególności jej działalności lub majątku ,
- żądać posiadanych przez organ lub osobę obowiązaną informacje, sprawozdań lub wyjaśnień dotyczących spółek zależnych oraz spółek powiązanych.
Rada nadzorcza może ponadto ustanowić doraźny lub stały komitet rady nadzorczej, składający się z członków rady nadzorczej, do pełnienia określonych czynności nadzorczych, uprawniony do podejmowania ww. czynności nadzorczych.
Nowelizacja wprowadza ponadto regulacje dot. przebiegu posiedzeń rady nadzorczej i sposobu ich zwoływania.
Modyfikacja odpowiedzialności członków zarządu sp. z o.o.
Zgodnie z dodanym art. 209 (1) k.s.h. członkowie zarządu przy wykonywaniu swoich obowiązków powinni dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności oraz dochować lojalności wobec spółki. Ponadto, członek zarządu nie może ujawniać tajemnic spółki także po wygaśnięciu mandatu.
Po nowelizacji, członkowie zarządu odpowiadający wobec spółki za szkodę na zasadzie art. 293 k.s.h. , mogą uwolnić się od odpowiedzialności za tę szkodę jeśli wykażą, że nie naruszyli obowiązku dołożenia staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności oraz że postępując w sposób lojalny wobec spółki, działali w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, w tym na podstawie informacji, analiz i opinii, które powinny być w danych okolicznościach uwzględnione przy dokonywaniu starannej oceny.
Ograniczenie możliwości pełnienia funkcji w spółce w związku z wyrokiem skazującym
Ustawodawca zdecydował się na rozszerzenie katalogu przestępstw, których popełnienie skutkuje zakazem pełnienia funkcji członka zarządu, członka rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, likwidatora albo prokurenta spółki.
Aktualnie powyższych funkcji nie może sprawować osoba, która została skazana prawomocnym wyrokiem za następujące przestępstwa:
- zgłoszenie nieprawdziwych danych w związku z wykonywaniem obowiązków (art. 587 k.s.h.)
- nieprzekazanie informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień w terminie (art. 587 (1) k.s.h.)
- doprowadzanie do tego, że zarząd nie zapewnia doradcy rady nadzorczej dostępu do dokumentów (art. 587 (2) k.s.h.)
- umożliwienie bezprawnego głosowania (art. 590 k.s.h.)
- bezprawne posługiwanie się dokumentem (art. 591 k.s.h.)
- przyjęcie korzyści majątkowej w związku z pełnieniem funkcji publicznej (art. 228 k.k.)
- przekupstwo (art. 229 k.k.)
- płatna protekcja bierna (art. 230 k.k.) i czynna (art. 230a k.k.)
- nadużycie uprawnień przez funkcjonariusza publicznego (art. 231 k.k.)
- przestępstwa przeciwko ochronie informacji (art. 265 – 269c k.k.), przeciwko wiarygodności dokumentów (art. 270 – 277d k.k.), przeciwko mieniu (art. 278 – 295 k.k.), przeciwko obrotowi gospodarczemu i interesom majątkowym (art. 296 – 309 k.k.) oraz obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi (art. 310 – 316 k.k.)
Nowe przestępstwa w k.s.h.
W wyniku nowelizacji dodane zostały także dwa nowe czyny zabronione, uregulowane w art. 587 (1) oraz art. 587 (2) k.s.h. Są to odpowiednio: nieprzekazanie informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień w terminie wskazanym w przepisach oraz doprowadzanie do tego, że zarząd nie zapewnia doradcy rady nadzorczej dostępu do dokumentów.
Justyna Kościcka
aplikant radcowski
Przeczytaj także:
Odpowiedzialność członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
Jak pozwać członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
Prowadzą Państwo działalność gospodarczą w formie spółki? Nasza Kancelaria świadczy stałą obsługę prawną na rzecz przedsiębiorców oraz przygotowuje projekty uchwał, statutów i umów. Zachęcamy do kontaktu pod adresem kancelaria@kancelariafrey.pl
