Wiele osób zadaje sobie to pytanie zanim zdecyduje się na wytoczenie powództwa cywilnego. Strony zastanawiają się, czy mogą sobie na to pozwolić, czy też takie działanie narazi je na wysokie koszty. Szczegółowe informacje na temat kosztów w postępowaniu cywilnym polski ustawodawca zamieścił w Kodeksie postępowania cywilnego oraz w ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.
- W procesie cywilnym strony są zobowiązane do poniesienia dwóch rodzajów kosztów: opłat i wydatków, w tym m.in. wynagrodzenie biegłego, czy tłumacza
- Zasadą jest, że to strona przegrywająca proces musi ponieść koszty z nim związane, jednak w wyjątkowych wypadkach sąd może odstąpić od tej reguły
- Opłaty i wydatki można uiścić w kasie sądu, przelewem lub przy użyciu elektronicznych znaków opłaty sądowej
Jakie koszty wyróżniamy w postępowaniu cywilnym?
W procesie cywilnym wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje kosztów: opłaty (opłaty od wnoszonych pism i opłaty kancelaryjne) oraz wydatki.
Opłaty to koszty, które musimy ponieść w momencie wnoszenia konkretnego pisma do sądu. Opłacie podlegają m.in. pozwy, wniosek o uzasadnienie oraz środki zaskarżenia. Ich wysokość zależy od rodzaju pisma, jednak nigdy nie będzie ona niższa niż 30,00 zł i wyższa niż 200.000,00 zł.
Z kolei do wydatków zaliczymy przykładowo dowód z opinii biegłego, koszt zlecenia tłumaczenia przysięgłego, czy zwrot kosztów podróży świadka.
Rodzaje opłat w postępowaniu cywilnym
Zgodnie z ustawą o kosztach sądowych w sprawach cywilnych opłaty dzielimy na trzy rodzaje:
- opłaty stałe
- opłaty stosunkowe
- opłaty podstawowe
Opłata stała wynosi od 30,00 do 10.000,00 zł. Jak wskazuje jej nazwa, ma ona stałą wysokość przypisaną do rodzaju sprawy i pobierana jest zarówno w sprawach niemajątkowych, jak i majątkowych (ale tylko, gdy wartość przedmiotu sporu lub wartość przedmiotu zaskarżenia nie przekracza kwoty 20.000,00 zł).
Opłata podstawowa natomiast została przewidziana w sprawach, w których ustawodawca nie wskazał opłaty stałej, czy stosunkowej i wynosi ona 30,00 zł. Opłatę podstawową uiszcza się np. składając wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.
Opłata stosunkowa jest pobierana w przypadku spraw majątkowych, gdy przedmiot sporu lub przedmiot zaskarżenia przekracza 20.000,00 zł. Wtedy opłata wynosi 5% wartości przedmiotu sporu lub zaskarżenia, ale nie może być wyższa niż 200.000,00 zł.
Wyjątkowym rodzajem opłaty jest opłata tymczasowa. Jest to opłata od pisma wniesionego w sprawie majątkowej, w której w momencie wszczynania sprawy nie jesteśmy w stanie ustalić wartości przedmiotu sporu. Opłata ta jest ustalana przez przewodniczącego i może wynosić od 30,00 zł do 2.000,00 zł. W orzeczeniu kończącym postępowanie sąd określa wysokość opłaty ostatecznej, którą strona będzie zobowiązana ponieść.
Wydatki w postępowaniu cywilnym
Wydatki natomiast możemy scharakteryzować jako kwotę precyzyjnie ustaloną i rzeczywiście poniesioną w związku z dokonywaną czynnością procesową strony lub sądu.
Do wydatków zaliczamy między innymi:
- zwroty kosztów podróży i noclegów poniesione przez świadka, pełnomocnika, biegłego,
- wynagrodzenie dla tłumaczy, biegłych, czy kuratorów ustanowionych dla stron
- przyznanie mediatorowi należności
- koszty zastępstwa procesowego przez pełnomocnika profesjonalnego tj. m.in. przez radcę prawnego lub adwokata
O ile dwie ostatnie kategorie wydatków są wprost uregulowane w przepisach, a tyle dwie pierwsze będą każdorazowo ustalane w realiach danej sprawy.
Koszty zastępstwa przez profesjonalnego pełnomocnika
Kwestia wydatków związanych z wynagrodzeniem radcy prawnego lub adwokata została uregulowana odpowiednio w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie.
Stawki minimalne są uzależnione od wartości przedmiotu sporu oraz od charakteru sprawy, w której korzystamy z pomocy pełnomocnika. Zostały one również ujednolicone i są takie same i w przypadku radców prawnych i w przypadku adwokatów.
I tak na przykład, gdy wartość przedmiotu sporu w sprawie cywilnej majątkowej wynosi do 500.00 zł to minimalna stawka wynagrodzenia pełnomocnika wynosi 90,00 zł. Jako przykłady można również podać postępowanie o rozwód, gdzie minimalna wysokość wynagrodzenia jest równa 720,00 zł oraz sprawy o ustalenie stosunku pracy, gdzie minimalna wartość wynagrodzenia to 180,00 zł.
Powyższe kwoty, to koszty, które strony są zobowiązane zapłacić drugiej stronie w ramach procesu cywilnego w przypadku przegranej. Wynagrodzenie pełnomocnika za prowadzenie sprawy pozostaje kwestią osobnych ustaleń między pełnomocnikiem a klientem.
Kto ponosi koszty procesu?
Zwrot kosztów w postępowaniu cywilnym ustawodawca uregulował w Kodeksie Postępowania Cywilnego i w dużej mierze uzależnił ponoszenie kosztów procesu od wyniku sprawy. Co do zasady, strona przegrywająca obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty procesu (również takie, jak koszty reprezentowania strony przez radcę prawnego, czy adwokata) oraz jest zobowiązana zapłacić ustawowe odsetki za opóźnienie w zapłacie tych kosztów. W wyjątkowych przypadkach sąd może odstąpić od wskazanej ogólnej reguły i zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.
A co w przypadku częściowej przegranej? W takiej sytuacji sąd podzieli procentowo koszty pomiędzy stronami. Np. w przypadku zasądzenia należności głównej w kwocie 1.500,00 zł z dochodzonych 2.000,00 zł, powód wygrywa sprawę w 75%, z związku z czym zobowiązany jest do pokrycia 25% kosztów sądowych.
Jeśli sprawa zostanie zakończona poprzez ugodę, to koszty znoszą się wzajemnie, o ile nie umówiono się inaczej.
Jak wnosić opłaty i wydatki?
Najprostszym sposobem jest dokonanie wpłaty na konto bankowe odpowiedniego sądu. Dane do przelewu bankowego takie jak numer konta, adres, etc. można znaleźć na stronie internetowej odpowiedniego sądu. Szukając takich informacji trzeba zwrócić uwagę na to, jaką opłatę wnosimy. Sądy mogą bowiem posiadać odrębne numery rachunków bankowych dla poszczególnych kategorii wpłat.
Wpłaty zawsze można dokonać także bezpośrednio w kasie właściwego sądu oraz w formie znaków opłaty sądowej (jest to specjalna forma płatności przeznaczona do dokonywania opłat sądowych w formie elektronicznej na dedykowanej stronie Ministerstwa Sprawiedliwości).
Czy proces cywilny jest drogi?
Koszty procesu potrafią być wysokie, jednak w większości przypadków można oszacować ich wysokość jeszcze przed wniesieniem pozwu. O ile 2019 r. w efekcie nowelizacji wzrosła wysokość opłat od wnoszonych pism, to z drugiej strony ustawodawca dopuścił możliwość ograniczenia pewnych wydatków.
Przede wszystkim strony, świadkowie i biegli mogą uczestniczyć w rozprawie w formie zdalnej, co niweluje konieczność ponoszenia wydatków związanych ze zwrotem ich dojazdu lub noclegu. Ponadto zgodnie z art. 278 (1) k.p.c. sąd może dopuścić dowód z opinii sporządzonej na zlecenie organu władzy publicznej w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę, co może całkowicie wyłączyć konieczność sporządzenia opinii przez biegłego.
Przeczytaj także:
Potrzebują Państwo pomocy w sprawie sądowej? Nasza Kancelaria reprezentuje klientów w sprawach cywilnych, gospodarczych i administracyjnych. Zachęcamy do kontaktu pod adresem: kancelaria@kancelariafrey.pl
