Stosunek pracy to specyficzna więź prawna między pracodawcą a pracownikiem, podlegająca szczególnej ochronie ustanowionej Kodeksem Pracy i aktami wykonawczymi do tej ustawy. Poniżej w formie skróconej prezentujemy podstawowe informacje o umowie o pracę.
Podstawowe informacje o umowie o pracę – rodzaje umów
Kodeks pracy wprowadza klika rodzajów umów o pracę.
Wśród nich wyróżniamy:
- umowa o pracę na czas nieokreślony,
- umowa o pracę na czas określony,
- umowa na okres próbny.
Podstawowe informacje o rozwiązywaniu umów o pracę
Rozwiązanie umowy o pracę może nastąpić zarówno z inicjatywy pracownika, jak i pracodawcy, jak też za porozumieniem stron.
Rodzaje rozwiązania umowy:
- Za wypowiedzeniem
- Bez wypowiedzenia z winy pracownika
- Bez wypowiedzenia z winy pracodawcy
Okres wypowiedzenia umowy o pracę
Co do zasady strony obowiązuje kodeksowy okres wypowiedzenia umowy o pracę. Nie ma jednak przeszkód, żeby wolą stron zmodyfikować w umowie czas trwania wypowiedzenia.
Kodeks pracy wprowadza następujące okresy wypowiedzenia:
1. Umowa na czas określony oraz na nieokreślony – okres wypowiedzenia jest zależny od czasu zatrudnienia u danego pracodawcy:
- 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
- 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
- 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
2. Umowa na okres na okres próbny – okres wypowiedzenia jest zależny od czasu na jaki zawarta jest umowa:
- 3 dni robocze, jeśli umowa zawarta jest na mniej niż 2 tygodnie,
- 1 tydzień, gdy umowa zawarta jest na co najmniej 2 tygodnie,
- 2 tygodnie, w przypadku umowy zawartej na 3 miesiące.
Podstawowe informacje o umowie o pracę – systemy czasów pracy
Kodeksowe systemy czasów pracy regulują maksymalny dobowy i tygodniowy wymiar czasu pracy we wskazanym okresie rozliczeniowym.
Wyróżniamy:
- Podstawowy system czasu pracy:
- czas pracy wynosi maksymalnie 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy;
- Równoważny system czasu pracy:
- stosowany jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją,
- dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca;
- przedłużony dobowy wymiar czasu pracy jest równoważony krótszym dobowym wymiarem czasu pracy w niektórych dniach lub dniami wolnymi od pracy
- Pracę w ruchu ciągłym:
- przy pracach, które ze względu na technologię produkcji nie mogą być wstrzymane,
- dopuszczalne przedłużenie czasu pracy do 43 godzin przeciętnie na tydzień w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 tygodni, a jednego dnia w niektórych tygodniach w tym okresie dobowy wymiar czasu pracy może być przedłużony do 12 godzin;
- Przerywany system czasu pracy:
- jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją,
- praca według z góry ustalonego rozkładu przewidującego nie więcej niż jedną przerwę w pracy w ciągu doby, trwającą nie dłużej niż 5 godzin,
- przerwy nie wlicza się do czasu pracy, jednakże za czas tej przerwy pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia należnego za czas przestoju;
- Zadaniowy system czasu pracy:
- w przypadkach uzasadnionych rodzajem pracy lub jej organizacją albo miejscem wykonywania pracy,
- pracodawca, po porozumieniu z pracownikiem, ustala czas niezbędny do wykonania powierzonych zadań;
- System pracy weekendowej:
- na pisemny wniosek pracownika,
- praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta,
- dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca.
Pracownikowi przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku, obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego.
Pracownikowi przysługuje w każdej dobie prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku.
Urlopy wypoczynkowe
Pracownik, który po raz pierwszy podejmuje pracę, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku.
W pozostałych przypadkach wymiar urlopu uzależniony jest od okresy zatrudnienia. Do okresu zatrudnienia zalicza się okresy poprzedniego zatrudnienia. Do okresu zatrudnienia wlicza się również lata nauki.
Urlop przysługuje w wymiarze:
- 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
- 26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat
Na wniosek pracownika urlop może być podzielony na części. W takim jednak przypadku co najmniej jedna część wypoczynku powinna trwać nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych.
Regulamin pracy – obowiązek czy uprawnienie?
Regulamin pracy powinien być obowiązkowo utworzony przez pracodawcę, jeśli nie jest objęty układem zbiorowym pracy i zatrudnia 50 lub więcej pracowników.
Pracodawcy zatrudniający powyżej 20 osób lecz mniej niż 50 osób, nie mają takiego obowiązku, ale mogą go stworzyć.
Potrzebują Państwo pomocy w sprawach pracowniczych? Nasza Kancelaria doradza pracodawcom i pracownikom. Szczegóły w zakładce prawo pracy i ubezpieczeń społecznych. Zachęcamy także do kontaktu pod adresem: kancelaria@kancelariafrey.pl
