Działając w branży transportowej przedsiębiorcy muszą spełnić nie tylko szereg wymagań pozwalających na legalne prowadzenie działalności. Również umowy z kontrahentami i klientami wymagają ich szczególnej uwagi. W dzisiejszym wpisie wyjaśniamy, czym jest prawo transportowe.
- Polskie prawo transportowe to zbiór aktów prawnych, należących do gałęzi prawa administracyjnego lub cywilnego
- Podstawą działania przedsiębiorcy drogowego są ustawy krajowe, takie jak ustawa o transporcie drogowym prawo przewozowe i kodeks cywilny oraz liczne akty prawa międzynarodowego
- Ustawa o transporcie drogowym reguluje przede wszystkim kwestie związane podejmowaniem i wykonywaniem działalności w branży transportu drogowego
- Kwestie umów i odpowiedzialności odszkodowawczej określone zostały natomiast w prawie przewozowym i Kodeksie cywilnym
Czym jest prawo transportowe?
Prawo transportowe to potoczna nazwa zbioru aktów prawnych związanych z przewozem rzeczy i przemieszczaniem się osób. Przepisy te nie stanowią odrębnej gałęzi prawa i należą przede wszystkim do gałęzi prawa administracyjnego lub cywilnego.
Te pierwsze regulują przede wszystkim sposób organizacji i wykonywania transportu oraz uzyskiwania uprawnień niezbędnych w działalności transportowej. Obejmują takie działy jak: transport kolejowy, drogowy, morski i śródlądowy oraz lotniczy. Przepisy te skierowane są nie tylko do przedsiębiorców, ale także do organów państwowych. Do prawa administracyjnego zaliczamy także kwestie związane z opodatkowaniem działalności prowadzonej przez przedsiębiorcę transportowego.
Prawo cywilne znajdzie natomiast zastosowanie do stosunków między przedsiębiorcami a ich klientami i kontrahentami. Obejmuje ono m.in. kwestię umów przewozu, umowę spedycji oraz ogólnej odpowiedzialności za szkody.
Regulacje krajowe, czy międzynarodowe?
Akty prawne wpływające na działalność przedsiębiorców transportowych to zarówno akty prawa polskiego, jak i międzynarodowego. Regulacje międzynarodowe znajdą zastosowanie przy przekroczeniu granic państwa siedziby przedsiębiorstwa. Ich celem jest ujednolicenie stosunków prawnych między kontrahentami branży transportowej oraz uregulowań o charakterze administracyjnym.
Wśród krajowych aktów prawnych możemy wymienić następujące ustawy wraz z przepisami wykonawczymi:
- Ustawę z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny
- Ustawę z dnia 15 listopada 1984 r. prawo przewozowe
- Ustawę z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym
- Ustawę z dnia 18 września 2001 r. kodeks morski
- Ustawę z dnia 3 lipca 2002 r. prawo lotnicze
- Ustawę z dnia 23 listopada 2012 r. prawo pocztowe
Z kolei do najważniejszych aktów prawa międzynarodowego zaliczamy m.in.:
- Konwencję genewską z dnia 19 maja 1956 roku o umowie międzynarodowego przewozu drogowego (CMR)
- Umowę europejską dotyczącą międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzona w Genewie dnia 30 września 1957 r.
- Rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 z dnia 21 października 2009 r. ustanawiające wspólne zasady dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego i uchylające dyrektywę Rady 96/26/WE
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1072/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczące wspólnych zasad dostępu do rynku międzynarodowych przewozów drogowych
W dalszej części artykułu szerzej omówimy kwestie związane ze specyfiką transportu drogowego.
Legalne działanie w branży, czyli ustawa o transporcie drogowym
Ustawa o transporcie drogowym to akt należący do sfery prawa administracyjnego. Określa więc przede wszystkim warunki, jakie muszą spełnić przedsiębiorcy, żeby legalnie wykonywać działalność w branży transportowej.
Ustawa ta reguluje zasady podejmowania i wykonywania krajowego transportu drogowego, międzynarodowego transportu drogowego, niezarobkowego krajowego przewozu drogowego (przewozu na potrzeby własne), jak też niezarobkowego międzynarodowego przewozu drogowego.
Ponadto ustawa określa również zasady działania Inspekcji Transportu Drogowego, odpowiedzialność za naruszenie obowiązków lub warunków przewozu drogowego, zasady i tryb wyznaczania dworców, w których jest udzielana pomoc osobom niepełnosprawnym i osobom o ograniczonej sprawności ruchowej oraz zasady ochrony praw pasażerów.
W powyższej ustawie znajdziemy zatem przepisy regulujące uzyskiwanie zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego oraz licencji wspólnotowej na międzynarodowy transport drogowy. Ponadto ustawa określa także warunki uzyskania licencji na przewóz osób, jak również na pośrednictwo przy przewozie rzeczy.
Ustawa określa szczegółowo warunki udzielenia (lub odmowy), zmiany i cofnięcia zezwoleń i licencji oraz organy właściwe do tych czynności. Ponadto reguluje także warunki nadzoru i możliwych do przeprowadzenia kontroli oraz administracyjne kary pieniężne za naruszenia ustawy.
Umowy z kontrahentami i klientami, czyli prawo przewozowe
Ten akt prawny reguluje natomiast sferę stosunków cywilnoprawnych między przewoźnikiem a jego kontrahentami i klientami. Ustawa ta znajdzie zastosowanie przede wszystkim do umów odpłatnych zawieranych przy przewozach krajowych, a przy międzynarodowych tylko wtedy gdy umowa międzynarodowa nie reguluje danej kwestii.
Ustawa rozstrzyga takie kwestie jak zabezpieczenie roszczeń i warunki likwidacji przesyłek, odpowiedzialność przewoźnika z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przewozu osób lub rzeczy i związane z tym dochodzenie roszczeń i możliwe odszkodowania.
Wszystkie wydawane przez przewoźnika regulaminy oraz zawierane przez niego umowy nie mogą więc zawierać postanowień sprzecznych z przedmiotową ustawą.
Pozostałe kwestie cywilnoprawne
Podstawę całej gałęzi prawa jaką jest prawo cywilne stanowi Kodeks cywilny. Ustawa ta reguluje ogólne zasady zawierania i rozwiązywania umów oraz odpowiedzialności odszkodowawczej. Szczegółowo określa także tak istotne dla przedsiębiorcy transportowego umowy jak leasing, czy spedycja. Przepisami kodeksu należy się także kierować zawierając umowy z podwykonawcami i innymi zleceniobiorcami.
Prawo przewozowe ma pierwszeństwo stosowania przed uregulowaniami dotyczącymi przewozu zawartymi w Kodeksie cywilnym. Kodeks można zastosować dopiero wtedy, kiedy prawo przewozowe nie reguluje danej kwestii.
Przewoźnik jako przedsiębiorca
W działalności przedsiębiorcy transportowego mogą także występować problemy prawne nie wynikające jedynie ze specyfiki prowadzenia biznesu w tej branży. Jak każdy przedsiębiorca, także przewoźnik może zmierzyć się z kłopotami związanymi z innymi sferami prawa.
Wśród dziedzin prawa istotnych w działalności każdego przedsiębiorcy możemy wymienić:
- prawo pracy – w zakresie zawierania umów z pracownikami i obowiązków pracodawcy
- prawo przedsiębiorców oraz kodeks spółek handlowych – ten pierwszy: w zakresie podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej, ten drugi: w zakresie funkcjonowania spółek
- prawo karne – w zakresie odpowiedzialności karnej przedsiębiorcy
- prawo podatkowe – w zakresie należności publicznoprawnych, do których zapłaty zobowiązany jest przedsiębiorca
Potrzebują Państwo pomocy w sprawach związanych z przewozem lub transportem? Nasza Kancelaria świadczy stałą i doraźną pomoc prawną na rzecz przewoźników. Szczegóły w zakładce prawo transportowe. Zachęcamy do kontaktu pod adresem: kancelaria@kancelariafrey.pl
