W trakcie realizacji umowy przewozu przez przedsiębiorcę transportowego, może się okazać, że przesyłka ulegnie utracie lub uszkodzeniu. W dzisiejszym wpisie wyjaśniamy, kto ponosi odpowiedzialność z tytułu utraty i uszkodzenia przesyłki i na jakich zasadach.
- Zakres odpowiedzialności przewoźnika uzależniony jest od tego, czy przewóz realizowany jest na terytorium RP, czy międzynarodowo
- Odpowiedzialność przewoźnika za zniszczenie lub utratę przesyłki uregulowana została bowiem zarówno w Prawie Przewozowym, jak i konwencji CMR
- Warunkiem dochodzenia roszczeń z tego tytułu jest złożenie reklamacji, na zasadach i w terminach przewidzianych w wyżej wymienionych aktach prawnych
Odpowiedzialność polskiego przedsiębiorcy transportowego
Przy przewozach realizowanych na terytorium Polski zastosowanie znajdzie ustawa Prawo przewozowe.
Zgodnie ze wskazanym aktem prawnym przewoźnik ponosi odpowiedzialność za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki powstałe od przyjęcia jej do przewozu aż do jej wydania.
Za co przewoźnik nie odpowiada?
Przewoźnik nie ponosi odpowiedzialności jeżeli utrata, ubytek lub uszkodzenie powstały z przyczyn:
- z przyczyn występujących po stronie nadawcy lub odbiorcy
- z przyczyn niewywołanych winą przewoźnika
- z właściwości towaru
- wskutek siły wyższej
Dowód, że szkoda lub przekroczenie terminu przewozu przesyłki wynikło z jednej z wymienionych okoliczności, ciąży na przewoźniku.
Dodatkowo przewoźnik jest zwolniony od odpowiedzialności jeśli utrata, ubytek lub uszkodzenie przesyłki powstały co najmniej z jednej z następujących przyczyn:
- nadania pod nazwą niezgodną z rzeczywistością, nieścisłą lub niedostateczną rzeczy wyłączonych z przewozu lub przyjmowanych do przewozu na warunkach szczególnych albo niezachowania przez nadawcę tych warunków
- braku, niedostateczności lub wadliwości opakowania rzeczy, narażonych w tych warunkach na szkodę wskutek ich naturalnych właściwości
- szczególnej podatności rzeczy na szkodę wskutek wad lub naturalnych właściwości
- ładowania, rozmieszczenia lub wyładowywania rzeczy przez nadawcę lub odbiorcę
- przewozu przesyłek, które zgodnie z przepisami lub umową powinny być dozorowane, jeżeli szkoda wynikła z przyczyn, którym miał zapobiec dozorca
Ograniczenie odpowiedzialności przy nienaruszonej przesyłce
Przewoźnik nie odpowiada także za ubytek przesyłki, której masy i liczby sztuk nie sprawdził przy nadaniu, jeżeli dostarczy ją bez śladu naruszenia, a w razie przewozu w zamkniętym środku transportowym – również z nienaruszonymi plombami nadawcy. Przewoźnik będzie odpowiedzialny za taki ubytek, jeśli osoba uprawniona udowodni, że szkoda powstała w czasie od przyjęcia przesyłki do przewozu aż do jej wydania.
Jeżeli przesyłka nadeszła do miejsca przeznaczenia w pojemniku transportowym, nienaruszonym, zamkniętym przez nadawcę i z nienaruszonymi, założonymi przez niego plombami, domniemywa się, że szkoda nie nastąpiła w czasie przewozu.
Odpowiedzialność przewoźnika na gruncie konwencji CMR
Zgodnie z art. 17 konwencji CMR przewoźnik odpowiada za całkowite lub częściowe zaginięcie towaru lub za jego uszkodzenie, które nastąpi w czasie między przyjęciem towaru a jego wydaniem.
Co istotne, konwencja CMR znajduje zastosowanie wyłączenie do przewozów międzynarodowych tj. tych przewozów, w których przyjęcie i dostawa towaru odbywają się w dwóch różnych krajach.
Osoba uprawniona może, bez dalszych dowodów, uważać towar za zaginiony, jeżeli nie został on wydany w ciągu trzydziestu dni po upływie umówionego terminu, a jeżeli terminu nie umówiono, w ciągu sześćdziesięciu dni po przyjęciu towaru przez przewoźnika.
Ograniczenie odpowiedzialności przewoźnika
Przewoźnik jest zwolniony od odpowiedzialności, jeżeli zaginięcie lub uszkodzenie przesyłki spowodowane zostało:
- winą osoby uprawnionej lub jej zleceniem nie wynikającym z winy przewoźnika,
- wadą własną towaru,
- okolicznościami, których przewoźnik nie mógł uniknąć i których następstwom nie mógł zapobiec.
Ponadto przedsiębiorca transportowy jest zwolniony z odpowiedzialności jeżeli zaginięcie lub uszkodzenie towaru powstało ze szczególnego niebezpieczeństwa wynikającego z jednej lub kilku następujących przyczyn:
- użycie pojazdów otwartych i nie przykrytych opończą, jeżeli to użycie było wyraźnie uzgodnione i zaznaczone w liście przewozowym
- brak lub wadliwe opakowanie, jeżeli towary, ze względu na swe naturalne właściwości, w razie braku lub wadliwego opakowania, narażone są na zaginięcie lub uszkodzenie
- manipulowanie, ładowanie, rozmieszczenie lub wyładowanie towaru przez nadawcę lub przez odbiorcę albo przez osoby działające na rachunek nadawcy lub odbiorcy
- naturalne właściwości niektórych towarów, mogące powodować całkowite lub częściowe ich zaginięcie albo uszkodzenie, w szczególności przez połamanie, rdzę, samoistne wewnętrzne zepsucie, wyschnięcie, wyciek, normalny ubytek lub działanie robactwa i gryzoni
- niedostateczność lub wadliwość cech lub numerów na sztukach przesyłki
- przewóz żywych zwierząt
Dowód, że zachodzą ww. okoliczności zwalniające przewoźnika z odpowiedzialności spoczywa na przewoźniku.
Przewoźnik nie może powoływać się dla zwolnienia się od odpowiedzialności ani na wady pojazdu, którym się posługuje dla wykonania przewozu, ani na winę osoby lub pracowników osoby, u której pojazd wynajął.
Jak dochodzić swoich roszczeń wobec przewoźnika?
Podstawowym sposobem na dochodzenie swoich roszczeń wobec przedsiębiorcy transportowego pozostaje reklamacja. O tym, czym jest reklamacja, jakie musi spełniać wymogi i jaki jest termin na jej wniesienie szczegółowo pisaliśmy w tym wpisie. W przypadku braku możliwości polubownego rozwiązania sporu, jedynym wyjściem może się okazać wystąpienie na drogę sądową.
Z tytułu uszkodzenia lub utraty przesyłki w przewozie krajowym nadawcy przysługuje odszkodowanie.
Wysokość odszkodowania za utratę lub ubytek przesyłki nie może przewyższać wartości, którą ustala się na podstawie i w następującej kolejności:
- ceny wskazanej w rachunku dostawcy lub sprzedawcy
- ceny wynikającej z cennika obowiązującego w dniu nadania przesyłki do przewozu
- wartości rzeczy tego samego rodzaju i gatunku w miejscu i czasie ich nadania
W przypadku niemożności ustalenia wysokości odszkodowania we wskazany sposób, wysokość tę ustala rzeczoznawca.
W razie utraty przesyłki z deklarowaną wartością należy się odszkodowanie w wysokości deklarowanej, a w razie ubytku – w odpowiedniej części.
Należy jednak pamiętać, że przyjęcie przesyłki przez uprawnionego bez zastrzeżeń powoduje wygaśnięcie roszczeń z tytułu ubytku lub uszkodzenia, chyba że:
- szkodę stwierdzono protokolarnie przed przyjęciem przesyłki przez uprawnionego
- zaniechano takiego stwierdzenia z winy przewoźnika
- ubytek lub uszkodzenie wynikło z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika
- szkodę niedającą się z zewnątrz zauważyć uprawniony stwierdził po przyjęciu przesyłki i w terminie 7 dni zażądał ustalenia jej stanu oraz udowodnił, że szkoda powstała w czasie między przyjęciem przesyłki do przewozu a jej wydaniem
Również na gruncie konwencji CMR osoba uprawniona może otrzymać odszkodowanie za całkowite lub częściowe zaginięcie towaru. Odszkodowanie to oblicza się według wartości towaru w miejscu i w okresie przyjęcia go do przewozu. Wartość towaru określa się według ceny giełdowej lub w razie jej braku według bieżącej ceny rynkowej, a w braku jednej i drugiej – według zwykłej wartości towarów tego samego rodzaju i jakości. Oprócz tego zwraca się przewoźne, cło i inne wydatki poniesione w związku z przewozem towaru, w całości w razie całkowitego zaginięcia i proporcjonalnie w razie częściowego zaginięcia.
Przedawnienie roszczeń wynikających z umowy przewozu
Zgodnie z Prawem przewozowym, przedawnienie roszczeń następuje z upływem roku.
Przedawnienie biegnie dla roszczeń z tytułu:
- utraty przesyłki – od dnia, w którym uprawniony mógł uznać przesyłkę za utraconą,
- ubytku, uszkodzenia lub zwłoki w dostarczeniu – od dnia wydania przesyłki
- szkód niedających się z zewnątrz zauważyć – od dnia protokolarnego ustalenia szkody
Jak wynika z konwencji CMR, roszczenia, które wynikają z umów, od których znajdzie zastosowanie konwencja, co do zasady przedawniają się z upływem roku.
Zgodnie z konwencją przedawnienie biegnie:
- w przypadkach częściowego zaginięcia, uszkodzenia lub opóźnienia dostawy – począwszy od dnia wydania
- w przypadkach całkowitego zaginięcia – począwszy od trzydziestego dnia po upływie umówionego terminu dostawy, a jeżeli termin nie był umówiony – począwszy od sześćdziesiątego dnia po przyjęciu towaru przez przewoźnika
Poszukują Państwo pomocy w sprawach związanych z dochodzeniem roszczeń związanych z umową przewozu? Nasza Kancelaria reprezentuje klientów przed sądami i innymi podmiotami. Zachęcamy do kontaktu pod adresem: kancelaria@kancelariafrey.pl
