W ostatnim czasie coraz więcej osób pada ofiarą oszustw internetowych na portalach sprzedażowych, niejednokrotnie tracąc przy tym oszczędności zgromadzone na rachunkach bankowych. W dzisiejszym wpisie wyjaśniamy, czym jest nieautoryzowana transakcja płatnicza oraz kto odpowiada za jej skutki.
- Nieautoryzowana transakcja płatnicza ma miejsce, gdy użytkownik konta nieświadomie uwierzytelnia transakcję, na którą nigdy nie wyraził zgody
- Zgodnie z ustawą o usługach płatniczych, podmiotem odpowiedzialnym za taką sytuację pozostaje dostawca usług płatniczych (najczęściej bank)
- To właśnie ten podmiot jest zobowiązany do zwrotu utraconych środków niezwłocznie po ich kradzieży, nie później jednak niż na następny dzień roboczy
Kiedy ma miejsce nieautoryzowana transakcja płatnicza?
Coraz częściej użytkownicy portali sprzedażowych padają ofiarą kradzieży pieniędzy zgromadzonych na kontach bankowych. Nierzadko oszuści przesyłają fałszywe linki informujące o zakupie rzeczy lub linki do stron podszywających się pod firmy kurierskie. Pod pozorem potwierdzenia otrzymania przelewu, osoby otrzymujące te wiadomości w rzeczywistości uwierzytelniają transakcje bankowe, w efekcie których tracą oszczędności.
Fakt potwierdzenia takiej transakcji w aplikacji bankowej lub podania danych karty kredytowej oznacza jednak jedynie uwierzytelnienie transakcji, a nie jej autoryzację. Zgodnie bowiem z art. 40 ustawy o usługach płatniczych, transakcję płatniczą uważa się za autoryzowaną, jeżeli płatnik wyraził zgodę na wykonanie transakcji płatniczej w sposób przewidziany w umowie między płatnikiem a jego dostawcą. W przypadku oszustw internetowych niemal zawsze wystąpi więc nieautoryzowana transakcja płatnicza, ponieważ użytkownik konta, w istocie nie wyraża świadomie zgody na jej dokonanie.
Odpowiedzialność banku za oszustwo internetowe
Należy pamiętać, że ustawa o usługach płatniczych przewiduje generalną zasadę, że dostawca (bank) ma prawo wykonać transakcję płatniczą tylko w przypadku jej autoryzacji przez płatnika. Zgodnie z treścią art. 46 ust. 1 powołanej ustawy, w przypadku wystąpienia nieautoryzowanej transakcji płatniczej, bank jest obowiązany niezwłocznie dokonać na rzecz płatnika zwrotu kwoty nieautoryzowanej transakcji płatniczej albo, w przypadku gdy płatnik korzysta z rachunku płatniczego, przywrócić obciążony rachunek płatniczy do stanu, jaki istniałby, gdyby nie miała miejsca nieautoryzowana transakcja płatnicza.
Co ważne, w świetle art. 46 ust. 1 ww. ustawy bank zobowiązany jest niezwłocznie zwrócić płatnikowi kwotę nieautoryzowanej transakcji płatniczej oraz, w stosownych przypadkach, przywrócić obciążony rachunek płatniczy do stanu, jaki istniałby, gdyby nie miała miejsca nieautoryzowana transakcja płatnicza. Bank powinien zwrócić środki nie później niż do końca dnia roboczego następującego po dniu stwierdzenia wystąpienia nieautoryzowanej transakcji, którą został obciążony rachunek płatnika, lub po dniu otrzymania stosownego zgłoszenia.
Czy bank zawsze musi oddać skradzione pieniądze?
Nie zawsze bank będzie zobowiązany do ponoszenia skutków nieautoryzowanej transakcji. To użytkownik konta odpowiada bowiem w pełnej wysokości za nieautoryzowane transakcje płatnicze, jeżeli doprowadził do nich umyślnie albo w wyniku umyślnego lub będącego skutkiem rażącego niedbalstwa naruszenia co najmniej jednego z obowiązków nałożonych na niego ustawą o usługach płatniczych (art. 46 ust. 3 ustawy).
Nieautoryzowana transakcja płatnicza będzie więc obciążać użytkownika konta, w sytuacjach gdy korzysta on z instrumentu płatniczego niezgodnie z umową ramową lub nie zgłosi niezwłocznie bankowi stwierdzenia utraty, kradzieży, przywłaszczenia albo nieuprawnionego użycia instrumentu płatniczego lub nieuprawnionego dostępu do tego instrumentu. Należy także pamiętać, że z chwilą otrzymania instrumentu płatniczego, użytkownik musi podejmować wszelkie niezbędne środki służące zapobieżeniu naruszeniu indywidualnych danych uwierzytelniających, w szczególności jest obowiązany do przechowywania instrumentu płatniczego z zachowaniem należytej staranności oraz nieudostępniania go osobom nieuprawnionym.
Co istotne, zgodnie z art. 45 ust. 1 ustawy o usługach płatniczych ciężar udowodnienia, że transakcja płatnicza była autoryzowana przez użytkownika spoczywa na dostawcy tego użytkownika, przy czym do zrealizowania tego obowiązku dowodowego nie jest wystarczające wykazanie samego zarejestrowanego użycia instrumentu płatniczego (art. 45 ust. 2 ustawy o usługach płatniczych).
Nieautoryzowana transakcja płatnicza – co robić po stracie pieniędzy?
Gdy okaże się, że padliśmy ofiarą oszustwa internetowego w pierwszej kolejności należy zablokować kartę oraz konto w systemie bankowym, zawiadamiając jednocześnie bank o oszustwie. Można to zrobić samodzielnie lub skontaktować się z infolinią banku. Nie należy zwlekać z wykonaniem tego obowiązku, może to bowiem doprowadzić do sytuacji, w której nieautoryzowana transakcja płatnicza nie zostanie zrekompensowana przez bank.
Następie trzeba zawiadomić bank, że nieautoryzowana transakcja płatnicza miała miejsce. W tym celu należy złożyć oficjalną reklamację wraz z żądaniem zwrotu środków. Dopuszczalne jest zgłoszenie reklamacji ustnie, pisemnie lub przez internet. Dla celów dowodowych w przypadku ewentualnego sporu sądowego najlepiej skorzystać z dwóch ostatnich form złożenia reklamacji. Na złożenie reklamacji mamy 13 miesięcy od dnia nieautoryzowanej transakcji.
Obowiązkowym krokiem jest także udanie się na policję i złożenie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Najlepiej zabrać ze sobą wydruki z konta oraz wydruki wiadomości otrzymanych od oszustów. Potwierdzenie przyjęcia zawiadomienia należy następnie dołączyć do reklamacji składanej w banku.
Warto także dokładnie przeanalizować historię swojego konta bankowego. Zdarza się bowiem, że oszuści są na tyle sprawni, że mając dostęp do naszego systemu bankowego są w stanie zawnioskować o kredyt w banku i przekazać sobie uzyskane w ten sposób pieniądze.
Rozsądnym krokiem jest także sprawdzanie historii swoich zobowiązań w Biurze Informacji Kredytowej (BIK). Może się bowiem okazać, że nasze dane zostały wykorzystane także do zawarcia tzw. pożyczek chwilówek. Chociaż nie będziemy zobowiązani do ich spłacania, warto zdawać sobie sprawę z ich istnienia, tak aby móc od razu podjąć stosowne kroki.
Co robić, gdy bank odmawia zwrotu pieniędzy?
Banki niejednokrotnie odmawiają zwrotu pieniędzy ukradzionych z konta powołując się na wyżej opisane przesłanki zwolnienia z odpowiedzialności, mimo że te nie zachodzą. W tej sytuacji należy odwołać się od decyzji banku i wezwać go do zapłaty.
Równolegle warto także zwrócić się z wnioskiem o interwencję Rzecznika Finansowego. Ten wyspecjalizowany podmiot wystąpi do banku w celu ustalenia wszystkich okoliczności sprawy, a następnie wyda opinię w przedmiocie tego, czy nieautoryzowana transakcja rzeczywiście miała miejsce i czy bank zobowiązany jest do zwrotu skradzionych środków. Co istotne, z wnioskiem do Rzecznika możemy się zwrócić dopiero po otrzymaniu decyzji banku odmawiającej zwrotu utraconych pieniędzy
Jeśli mimo interwencji Rzecznika, bank nadal podtrzyma swoje stanowisko, można domagać się zwrotu środków jedynie na drodze sądowej.
Potrzebują Państwo pomocy w sporach z bankami? Nasza Kancelaria reprezentuje klientów w procesie reklamacyjnym i postępowaniu sądowym. Szczegóły w zakładce prawo cywilne. Zachęcamy także do kontaktu pod adresem: kancelaria@kancelariafrey.pl
