W ostatnich latach polskie sądy ukształtowały korzystną dla konsumentów linię orzeczniczą w kwestii kredytów frankowych. Jednak nie tylko te umowy zawierają klauzule abuzywne niekorzystne dla konsumentów. W dzisiejszym wpisie wyjaśniamy, czy możliwe jest także unieważnienie umowy kredytu w euro.
- Unieważnienie umowy kredytu hipotecznego w walucie obcej jest możliwe w przypadku, gdy umowa taka zawiera klauzule abuzywne (niedozwolone)
- Klauzulami niedozwolonymi są klauzule, które łącznie spełniającą wszystkie przesłanki wymienione w art. 385 (1) Kodeksu cywilnego
- Oznacza to, że w toku postępowania sądowego jest możliwe także unieważnienie umowy kredytu w euro zawierającego klauzule abuzywne
Czym są klauzule niedozwolone?
Chociaż klauzule abuzywne kojarzymy przede wszystkim z umowami kredytu hipotecznego we franku szwajcarskim, to są one stosowane także w wielu innych umowach zawieranych przez banki z konsumentami.
Zgodnie z art. 385 (1) k.c. klauzula niedozwolona (klauzula abuzywna), to takie postanowienie umowne, które jednocześnie spełnia poniższe przesłanki:
- zapisy umowne nie zostały uzgodnione indywidualnie z konsumentem,
- kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami,
- oraz rażąco naruszają interesy tego konsumenta.
Powyższe kryteria nie dotyczą jednak postanowień określających główne świadczenia stron, w tym dotyczące ceny lub wynagrodzenia (o ile zostały sformułowane w sposób jednoznaczny).
To, czy klauzula jest niedozwolona jest przedmiotem oceny sądu, który w każdym postępowaniu dokonuje indywidualnej analizy kwestionowanych postanowień umownych. To właśnie w toku procesu sądowego zostanie ustalone, czy klauzule abuzywne wystąpiły w umowie i czy pozwalają na unieważnienie umowy kredytu w euro.
Klauzule niedozwolone w umowach kredytów hipotecznych
Co istotne, klauzule abuzywne nie wiążą konsumenta. Oznacza to, co do zasady, że umowa obowiązuje, ale bez nieważnych postanowień. Jeśli jednak w toku postępowania sąd uzna, że nie można wyeliminować takich klauzul bez naruszenia istoty zawartej umowy, może uznać taką umowę w całości za nieważną.
W przypadku umów o kredyty hipoteczne zawierane w walutach obcych, klauzule niedozwolone dotyczyły przede wszystkim mechanizmu przeliczania tej waluty na złotówki. Postanowienia te, zawarte m.in. w umowach kredytów hipotecznych we frankach szwajcarskich, pozwalały bankom na ustalanie kursów kupna/sprzedaży waluty w oparciu o tabele kursowe przygotowywane przez same banki. Jednocześnie w tego rodzaju umowach kredytu nie były zawierane żadne kryteria ograniczające swobodę kształtowania kursów walut przez banki. Oznacza to, że tabele kursowe były sporządzane przez banki w sposób całkowicie dowolny i arbitralny. Dotyczyło to zarówno kredytów indeksowanych, jak i denominowanych do waluty obcej.
Dodatkowo, umowy kredytu są najczęściej zawierane w oparciu o wzorzec umowny, a więc nie mogły być rzeczywiście negocjowane przez konsumentów. Banki nie informowały także w dostateczny sposób o ryzyku kursowym związanym z zawarciem kredytu hipotecznego w obcej walucie. W konsekwencji klauzule regulujące mechanizm indeksacji są uznawane przez sądy za niedozwolone, a umowy – za nieważnie w całości. Czy dopuszczalne jest zatem także unieważnienie umowy kredytu w euro?
Czy możliwe jest unieważnienie umowy kredytu w euro?
Dobrą wiadomością dla kredytobiorców jest fakt, że umowy kredytów hipotecznych w walucie euro często zawierały mechanizmy przeliczania waluty zbliżone do tych zawartych w umowach kredytów frankowych. Oznacza to, że możliwe jest również unieważnienie umowy kredytu w euro. Polskie sądy wydały już kilka wyroków potwierdzających taką możliwość, m.in. w przypadku umów zawieranych z poprzednikiem prawnym mBank S.A.
Umowa uznana za nieważną, jest traktowana jak nigdy nie zawarta. Oznacza to, że unieważnienie umowy kredytu w euro po stronie konsumenta skutkuje obowiązkiem zwrotu otrzymanego kapitału, a po stronie banku – nadpłat dokonanych przez kredytobiorcę w związku z zastosowaniem nieuczciwych przeliczników walut. Po prawomocnym zakończeniu postępowania kredytobiorcy mogą także domagać się wykreślenia hipoteki z księgi wieczystej nieruchomości.
Unieważnienie umowy kredytu w euro – postępowanie sądowe
Aby unieważnić umowę kredytu hipotecznego w euro trzeba w pierwszej kolejności skierować do banku wezwanie do zapłaty. Najprawdopodobniej bank odmówi uznania takiego roszczenia konsumenta, może jednak zaproponować ugodę. Należy wtedy starannie ocenić warunki takiej propozycji ugodowej, może się ona bowiem okazać na tyle korzystna, że postepowanie sądowe będzie nieopłacalne.
Jeśli jednak polubowne załatwienie sprawy okaże się niemożliwe należy skierować do sądu właściwego, według wyboru powoda, dla miejsca zamieszkania powodu lub siedziby banku, pozew w sprawie stwierdzenia nieważności umowy oraz zapłatę. Jeśli wartość przedmiotu sporu przekracza 100.000,00 zł pozew należy skierować do sądu okręgowego.
Pozew taki podlega opłacie sądowej w wysokości 1.000,00 zł (art. 13a ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Razem z pozwem można także złożyć wniosek o zabezpieczenie roszczenia, który pozwoli na zawieszenie spłaty rat kredytu do czasu prawomocnego ukończenia postępowania.
Potrzebują Państwo pomocy w sprawach sądowych? Nasza Kancelaria reprezentuje klientów przed sądami i na etapie przed sądowym. Szczegóły w zakładce prawo cywilne. Zachęcamy także do kontaktu pod adresem: kancelaria@kancelariafrey.pl
